*** নেপথ্যত মই ভোলানাথ এ কৈছো ---""( দ্বিতীয় খণ্ড ) গল্পকাৰে গল্পটো লেখা সামৰি বিয়া লৈ বুলি ওলাল । দুয়োৰে একেলগে গাওঁৰ বিয়া খনলৈ ৰাওনা হল । বহু আশা আৰু সপোন লৈ দুজন অচিনাকি মানুহ এদিন সমজুৱা মাধ্যমেৰে চিনাকি হয আৰু বিবাহৰ দৰে সামাজিক অনুষ্ঠান আয়োজন কৰি দুয়ো একেলগে চিৰদিনৰ বাবে সুখ -দুখ লগৰী হিচাপে থাকিব সংকল্প লৈ যুগ্ম জীৱন আৰম্ভ কৰাৰ পদ্ধতিটোৱে হল বিবাহ । গতিকে তেওঁলোকৰ মংগলাৰ্থে বিবাহ অনুষ্ঠানত উপস্থিত থকা আৰু আৰ্শীবাদ দিয়া উপৰিও দিহা-পৰাৰ্মশ দিবলৈ বুলি দুয়ো যাত্ৰা কৰিলে । ৰাতি বহুত হল বিবাহ ঘৰৰপৰা আহোতে আজি ভোলানাথৰ বিষয়ে পুণৰবাৰ লেখা ইচ্ছা প্ৰকাশ কৰি গল্পকাৰে নিজা ৰূমৰ টেবুলৰ কাষত বহি কলমটো তুলি ললে । নন্দৰামেও আইদেউ পৰিয়ালৰ সদস্য সকলক প্ৰভু ইশ্বৰ আদেশ অনুসৰি নিমন্ত্ৰণ জনোৱা লগতে আইদেউ লগত আনিবলৈ অনুৰোধ কৰিলে । যথা সময়ত আইদেউ আৰু পৰিয়ালৰ সকলো সদস্য প্ৰভু ইশ্বৰ অস্থায়ী সত্ৰ নামঘৰ ত উপস্থিত হল । প্ৰভু ইশ্বৰে নন্দৰাম ৰ উপস্থিত আইদেউ পৰিয়ালৰ সদস্য সকলক নিমন্ত্ৰণ কৰা উদ্দেশ্য অবগত কৰি কলে,"" সেই বৈষ্ণৱী সকল আজি আপোনালোকৰ নিমন্ত্ৰণ কৰা ঊদ্দেশ্যে হল আমাৰে বৈষ্ণৱ ভকত নন্দৰাম এ আপোনাসৱৰ আইদেউ ক মনেপ্ৰাণে গ্ৰহণ কৰি যুগ্ম জীৱন আৰম্ভ কৰিবলৈ ইচ্ছা প্ৰকাশ কৰা কথাটো তেওঁৰ পৰা গম পোৱা বাবে আপোনাৰ সবক নিমন্ত্ৰণ জনোৱা হল । কোনো মনুষ্য জন্ম, মৃত্যু, বিবাহ বিষয়ে সঠিক কৈ উল্লেখ কৰিব নোৱাৰে । গতিকে এই শুভক্ষনত আপোনাৰ সবে মতামত দিলে গুৰু জনা আসন খনকে সাক্ষী কৰি দুয়োৰে মংগলাৰ্থে আৰ্শীবাদ দি বিদায দিব পাৰো । "" আইদেউ পৰিয়ালৰ সদস্য সকলে কলে "" প্ৰভু ইশ্বৰে যি ভাল দেখে তাকে কৰক । তাত আমাৰ কোনো ধৰনৰ আপত্তি নাই । "" "" তেন্তে শুনা এই নামঘৰৰ দাতিতে থকা মাটি বিঘা নন্দৰামক আমাৰ লগত থাকিব বৈষ্ণৱ সকলক সেবা আগবঢ়োৱা বাবে উপহাৰ হিচাপে গ্ৰহণ কৰিব দিলো । আৰু আপানৰ সবে নিজা পুত্ৰ দৰে সকলো কথা শিকাই বুজাই নন্দৰাম ক গ্ৰহণ কৰিব বুলি আশা কৰি গুৰু জনা আসনক সাক্ষী কৰি আমাৰ তৰফৰপৰা আৰ্শীবাদ কৰিলো । প্ৰভু ইশ্বৰে তেওঁলোকৰ যুগ্ম জীৱনৰ প্ৰতিটো ক্ষণতে সহায কৰক আৰু আপোনাৰ সবক বিদায দিলো । "" বুলি প্ৰভু ইশ্বৰে কলে । সকলোৱে প্ৰভু ওচৰত আঠু লৈ নতুন জোবাই সৈতে ঘৰলৈ বুলি যাত্ৰা আৰম্ভ কৰিলে । আইদেউ পৰিয়ালৰ সদস্য সকলে নন্দৰাম ক নিজকে থকা মেলা সুবিধা কণ কৰি দিয়া লগতে জীবিকা পথৰ বাবে গৰু আৰু খেতি মাটি কেইডৰা মান সংগ্ৰহ কৰি দিলে । আইদেউ প্ৰেৰণা আৰু বুদ্ধি অনুসৰি নন্দৰাম এ হাবি ভাঙি বহু বিঘা মাটি মুকলি কৰি খেতি পথাৰৰ কামৰ লগতে গৰু -মহ খুটি স্থাপন কৰি স্বাবলম্বী হল । লাহে লাহে নন্দৰাম আৰু আইদেউৰ মাজলৈ এটি দুটি কৈ পাচোঁটা পুত্ৰ সন্তান আৰু দুগৰাকী কন্যা সন্তান জন্ম হল । হাঁহি ধেমালি মাজত আৰম্ভ কৰা যুগ্ম জীৱনৰ কোনো এক ক্ষণত দুয়োবে দূখ কৰে কাৰণ তেওঁলোকৰ ডাঙৰ পুত্ৰ জন্ম গত ভাবে অকৰা । এইদৰে দিন বোৰ আগুৱাই গল সাতোটা সন্তান লাহে লাহে ডাঙৰ দীঘল হল ডাঙৰ জনে খেতি পথাৰ কামত মন দিলে আৰু বাকী কেইজনে পঢ়াশালি লৈ অহা যোৱা কৰা লগতে ঘৰৰ কাম ত সময সুবিধা অনুসৰি সহযোগ কৰি গল । নন্দৰামে আৰু আইদেউ বয়স বাহি অহা লগে লগে ঘৰুৱা কাম বনত কৰি ঘৰতে পুবা গধূলি ইশ্বৰৰ নাম ললে । সেইসময়ত অসমত ইংৰাজ খেদি ভাৰত স্বাধীন কৰিব বাবে সকলো অঞ্চলত আন্দোলন কাৰ্য্যসূচী জনসাধাৰণে হাতত লৈছিল । সেই আন্দোলনৰ কাৰ্যসূচীত নন্দৰাম ৰ ডাঙৰ পুত্ৰ বাহিৰে বাকী ছজনে সক্ৰিয়ভাৱে অংশ গ্ৰহণ কৰিছিল । আৰু ভাৰতৰ স্বাধীনতা হোবা পিছত তেওঁলোকে মুক্তিযোদ্ধা হিচাপে চৰকাৰৰ পৰা সন্মান লাভ কৰিলে । ( তৃতীয খন্ডত পৰবৰ্তী লেখা প্ৰকাশ )