প্ৰসংগ: কবিতা এক. কবিতা কাক বোলে জনচনক সুধিলে বচৱেলে: --ছাৰ, তেনেহ'লে কবিতানো কাক বোলে? জনচনে উত্তৰ দিলে: --তাতকৈ কোনবোৰ কবিতা নহয়, সেইটো নোসোধে কিয় মহাশয়? সেই কথা ক'বলৈকে সহজ হ'লহেঁতেন। পোহৰ কি বস্তু আমি সকলোৱেই জানো। কিন্তু পোহৰ কি সেই কথা কোৱাটো সহজ কাম নহয়। তথাপি যুগ যুগ ধৰি কবিতা কি, কাক বোলে কবিতা, সেই বিষয়ে ক'বলৈ প্ৰয়াস কৰিছে দেশে দেশে বিভিন্নজনে। আনকি এই প্ৰয়াস কৰিছে জনচনে নিজেও। কৈছে: কবিতা হৈছে ছন্দোবদ্ধ ৰচনা (metrical composition)। আনন্দ আৰু সত্য--এই দুয়োকে গ্ৰথিত কৰাৰ শিল্প, য'ত যুক্তিক সাহাৰ্য কৰিবলৈ কল্পনাক মাতি পথিওৱা হয়। জনচনৰ বহু পূৰ্বে এৰিষ্টটলে আকৌ কৈছিল: --কবিতা দৰ্শনতকৈ শ্ৰেয়; ইতিহাসতকৈ জ্যেষ্ঠ। এনেকৈয়ে কবিতাৰ সংজ্ঞা দিছে অন্যান্য বিভিন্ন জনেও। ফ্লবেয়াৰ: কবিতা জ্যামিতিৰ নিচিনাকৈয়ে নিখূত বিজ্ঞান। এডগাৰ এলেন পো: সৌন্দৰ্যৰ ছন্দোময় সৃষ্টি। শ্যেলী: কবিতা হৈছে পৰিতৃপ্ত শ্ৰেষ্ঠ মনৰ পৰিতৃপ্তি আৰু শ্ৰেষ্ঠ মুহূৰ্তবিলাকৰ বিৱৰণ। কাৰ্লাইল: কবিতা সাংগিতিক ভাৱনা। মেথিউ আৰ্নল্ড: Simply the most delightful and perfect form of utterance that human words can reach. কীটছ: কবিতা হ'ব লাগিব মহৎ আৰু বাঞ্ছিত, আত্মাৰ অন্তঃস্থলেদি যাৰ যাত্ৰা, যি তাৰ ৰূপ-বৈচিত্ৰ্যৰে বিমুগ্ধ বা বিস্মিত কৰিলে নহ'ব, বৰঞ্চ কৰিব লাগিব বিষয়বস্তুৰে। ক'লৰিজ: গদ্য= সৰ্বোকৃষ্ট শব্দৰ বিন্যাস। পদ্য= সৰ্বোকৃষ্ট শব্দৰ সৰ্বোকৃষ্ট বিন্যাস। ওৱৰ্ডছৱৰ্থ: সমগ্ৰ প্ৰজ্ঞাৰ উশাহ-নিশাহ আৰু সূক্ষ্ম আত্মা। অ'ডেন: কবিয়ে পিতৃত্বৰে কবিতাৰ জন্ম দিয়ে যি ভাষাক ধাৰণ কৰে। আৰু এলিয়ট? কবিতাৰ সম্পৰ্কে বহু কথাই কৈ গৈছে এলিয়টে। উদাহৰণ: ক. কবিতা ৰচনা হৈছে তেজক চিয়াহীলৈ ৰূপান্তৰিত কৰাৰ যন্ত্ৰণা। খ. অপৈণত কবিয়ে নকল কৰে; পৈণত কবিয়ে চুৰি কৰে; অকবিয়ে বিকৃত কৰে; ভাল কবিয়ে সকলোখিনি বদলাই দিয়ে নতুনভাৱে, অথবা সম্পূৰ্ণ নতুনকৈ সৃষ্টি কৰে নিজে। কবিতা সম্পৰ্কীয় আৰু কেইজনমানৰ বক্তব্য এয়া। অৱশ্যে পূৰ্বোল্লেখিতসকলৰ দৰে এখেতসকলো পাশ্চাত্যৰে। ১. বোডলেয়াৰ: সেইসকল কবিৰ বাবে দুঃখিত যিসকল কেৱল সহজাত প্ৰবৃত্তিৰ দ্বাৰা নিয়ন্ত্ৰিত। ক'বলৈ গ'লে, তেওঁলোক অপৈণত। এজন সমালোচক কবি হৈ উঠাটো আশ্চৰ্যকৰ কথা। কিন্তু এজন কবিৰ মাজত যদি সমালোচক এজন জাগ্ৰত নহয়, সেইটো আৰু আশ্চৰ্যকৰ কথা। ২. ওৱৰ্ডছৱৰ্থ: কবি হৈছে a man, speaking to man. ৩. ভ্যালৰি: কবিতা হৈছে কাব্য-মানস উৎপাদক যন্ত্ৰ-বিশেষ, য'ত উৎপাদন মাধ্যম হৈছে শব্দ। ৪. মেলাৰ্ম: কবিতা শব্দৰ বিন্যাস, ধাৰণাৰ নহয়। ৫. ব্ৰেখ্ট: All great poem has a documentary value. ৬. ম্যাকিনচ: A poem should not mean but be. ৭. ৰবাৰ্ট ফ্ৰষ্ট: কবিতাৰ বিষয়ে মই বহু কথাই ক'ব পাৰোঁ। তথাপি তাৰ মাজতে মূল কথাটো হৈছে--ই metaphor, saying one thing and meaning another, saying one thing in terms of another. ৮. অ'ডেন: কোনোবা উচ্চাকাংক্ষী যুৱকে যদি মোক কয়হি-- 'মোৰ গুৰুত্বপূৰ্ণ বক্তব্য আছিল', তেওঁ কবি নহয়। বৰঞ্চ যদি স্বীকাৰ কৰেহি--'শব্দৰ চৌপাশে বিচৰণ কৰি মই ভাল পাওঁ, সিহঁতে কি ক'ব খুজিছে কাণ পাতি শুনিব খোজোঁ', তেন্তে তেওঁৰ বাবে কবি হ'বগৈ পৰাৰ সম্ভাৱনা আছে। ৯. ইয়েটছ: কবিতা হৈছে ৰক্ত, কল্পনা আৰু বোধৰ যৌথযাত্ৰা। দুই. কবিতা এক মৰ্যাদাপূৰ্ণ পৰিশীলিত কলা ব্ৰন'স্কিয়ে (১৯৭৩) কৈছিল: 'ভৌতিক বিজ্ঞানসমূহৰ অন্যতম উদ্দেশ্য হৈছে পাৰ্থিব বিশ্বৰ এক সমুচিত চিত্ৰ দাঙি ধৰা। অথচ এই উদ্দেশ্য যে অসাধ্য সেইটো ইতিমধ্যে প্ৰমাণিত হোৱাটো বিংশ শতাব্দীৰ পদাৰ্থবিজ্ঞানৰ অন্যতম সাফল্য।' ভৌতিক বিজ্ঞানৰ এই অপাৰগতাই ইতিমধ্যে উন্মোচিত কৰিছে সংযোগ মাধ্যম হিচাপে কবিতাৰ বিকল্প প্ৰাসংগিকতা। অনানুষ্ঠানিকভাৱে হ'লেও প্ৰায় স্বীকাৰ কৰিয়ে লোৱা হৈছে যে আবেগিক অভিজ্ঞতা আৰু বক্তব্য প্ৰকাশৰ বাবে আবেগিক ভাষাই অপৰিহাৰ্য, বৈজ্ঞানিক পৰিভাষা কেতিয়াও যথেষ্ট নহয়। সেয়ে যি কুৰি শতিকাৰ সত্তৰ-আশীৰ দশকে লক্ষ্য কৰিছিল কবিতাৰ বেলি লহিওৱা চাহিদা আৰু জনপ্ৰিয়তা সেই কুৰি শতিকাই শেহৰ ফালে উদযাপন কৰিলে প্ৰত্যাৱৰ্তিত কবিতাৰ ঐতিহ্য আৰু মহত্বৰ পুনৰাভিষেক। মুদ্ৰণ মাধ্যমতে হওক বা বৈদ্যুতিন মাধ্যমতে হওক কবিতাক সম্প্ৰতি ব্যাপকভাৱে দেশে-বিদেশে আদৰি লোৱা হৈছে। কবি-সমালোচক এলিয়টে কবিতাক 'a superior form of art' বুলি কৈছিল। সংস্কৃত আলংকাৰিক কুন্তকে আকৌ কবিতাৰ এক বিশেষ ধৰ্মলৈ আঙুলিয়াই দিছিল--'তদ্বিদ আহ্লাদকাৰিণী'। অৰ্থাৎ কবিতা হ'ব লাগে এক বিশেষ অৰ্হতাসম্পন্ন কাব্যৰসিকৰ (তদ্বিদ) বাবে আনন্দদায়ক। গতিকে কবিতা এক মৰ্যাদাবিশিষ্ট পৰিশীলিত কলা বিশেষ,--যি পাঠকৰ ৰুচিসন্মত উপস্থিতি দাবী কৰে, সংবেদনশীল পাঠকক সততে কবিতাৰ পাঠ(text)লৈ সাদৰ আমন্ত্ৰন জনায়। অৱশ্যে উপন্যাসো কলা। ছিনেমাও কলা। অথচ উপন্যাস বা ছিনেমাই সকলো কলাৰ উপাদান বিলাকৰ পৰা মৌ আহৰণ কৰি সম্প্ৰতি নিজকে যিদৰে ঋদ্ধ কৰিবলৈ সমৰ্থ হৈছে, কবিতা সম্ভৱ আজিও সিমানখিনি সক্ষম হোৱাগৈ নাই। আৰু যদি কবিতাই সাম্প্ৰতিক আধুনিক জীৱনৰ চক্ৰবেহুৰ অভিজ্ঞতা চয়ণ কৰাৰ সমানে সমানে আধুনিক কলাৰ উপকৰণবৈভৱক আপোন কৰি লোৱাৰ সম্পৰীক্ষাত অৱতীৰ্ণও হৈছে, কবিতাৰ পাঠকে হয়তো প্ৰায়ে তাত সঁহাৰি দিব বিচৰা নাই। কবিতাৰ বিপুল পাঠকৰ সৈতে চিৰাচৰিত দূৰত্বৰ ইও হয়তো অন্যতম কাৰণ। অথচ এক বিৰাট সম্ভাৱনাৰ সমুদ্ৰই আমাৰ আমাৰ সন্মুখত তিৰবিৰাই আছে। কবি আৰু পাঠক---উভয়ৰে দায়িত্ব আছে এই দূৰত্ব অতিক্ৰম কৰাৰ। কুৰি শতিকাৰে সত্তৰৰ দশকে পৰিচয় হোৱা পাঠক-প্ৰতিক্ৰিয়াশীল সমালোচনাই (Readers Response Criticism) ইতিমধ্যে পাঠকৰ হাতত অধিক দায়িত্ব ন্যস্ত কৰিছে। তিনি. কবিতাত দুৰ্বোধ্যতা পিকাছোৰ ওচৰলৈ গৈ এগৰাকী ভদ্ৰমহিলাই হেনো এবাৰ অভিযোগ কৰিছিল---বহু মানুহে বুজি নোপোৱা এইবোৰ আপুনি কি ছবি আঁকি আছে? পিকাছোৰ উত্তৰ: মহাশয়া, পৃথিৱীৰ সৰহসংখ্যকে বুজি নোপোৱা কি ভাষাত আপুনি ইমান দিনে কথা পাতি আছে? মহিলাগৰাকী জাৰ্মানভাষী আছিল। অকল পিকাছোৰ ছবি বা আধুনিক কবিতাই নহয়, বহু কথাই আমি ভালকৈ বুজি নাপাওঁ। হয়তো প্ৰায়বোৰ কথাই, আনকি একো কথাই কিজানি আমি সম্পূৰ্ণকৈ বুজি নাপাওঁ। তথাপি কবিতাক 'আৰু অলপ' বুজিবলৈ চেষ্টা পাঠকৰ সৰ্বকালৰ। কাৰণ ভাল কবিতাই সদায় পাঠকৰ মন, মগজু আৰু হৃদয়ত হেঁপাহ আৰু পিয়াহৰ সৃষ্টি কৰে। তাতে আধুনিক জীৱন জটিল। সেই আধুনিক জীৱনৰ যান-জঁট থকা কবিতাৰ ভাষাও দস্তুৰমত জটিল হ'বলৈ বাধ্য। কবি হীৰেন ভট্টাচাৰ্যৰ কবিতাৰ এই পংক্তিটো হয়তো হাততে পোৱা এটা দৃষ্টান্ত হ'ব পাৰে: বৰ যতনেৰে এটা ফুলৰ গুটি তাইৰ চকুত থ'লো। গছজোপা গজা নাই, বুকুখন দাঙি শিপাডাল পালো।। কবিতা হয়তো এনেকুৱাই। কবিয়ে কেৱল সযতনে বীজ এটাহে থয় পাঠকৰ চকুত। এয়া কবিতাৰ পাঠ (text)। পাঠকৰ হৃদয়ৰ অতল তলিত প্ৰোথিত শিপাডালেই কবি বা কবিতাৰ বাবে যথেষ্ট প্ৰাপ্তি। আপডাল কৰি মহীৰূঢ়লৈ পৰিণত কৰাৰ দায়িত্ব নিঃসন্দেহে পাঠকৰহে। চাৰি. প্ৰতিভাৰ নুফুলা ফুলৰ শতপাহি কবিতা, ন-প্ৰতিভাৰে নতুনকৈ তাঁত মেলা কবি আৰু পাঠক, লগতে সম্ভাৱ্য সকলো অমংগলৰ পৰা আপোন সন্তানক পোহৰতকৈও তীব্ৰগতিৰে লুকুৱাই থ'ব খোজা (যশোদাৰ নিচিনাকৈ?) অভিভাৱকজনলৈ যদি নিৰপেক্ষ সহানুভূতিৰে চাওঁ, আমি দেখিম প্ৰতিজন দেখোন নিজৰ নিজৰ স্থানতেই আছে, --আগতেও যেনেকৈ আছিল! পঢে পঢায় ৰোৱে পাণ, সেই তিনিয়ে নিচিন্তে আন। কবিতাৰ বিদ্যায়তনিক দিশ এটা নিশ্চয় আছে। শিশু-কিশোৰহঁতৰ all round development (গান্ধীজী) ৰ বাবে বা তেওঁলোকক complete man (UNESCO) একোজন কৰি তুলিবলৈ সুসম আহাৰৰ যেনেকৈ প্ৰয়োজন, নিৰ্বাচিত পাঠ্যক্ৰমৰো তেনেকৈ প্ৰয়োজন আছে । তাত অন্যান্যৰ লগতে বছা বছা কবিতাই থাকিব লাগিব। কিন্তু কবিতা আৰু সাহিত্যৰ অন্যান্য ৰূপবোৰ, লগতে বিভিন্ন শৈল্পিক উপকৰণবোৰ কেৱল পাঠ্যক্ৰম নহয়; জীৱনৰ একান্ত ব্যক্তিগত শৈল্পিক উদযাপনহে। লোক-হিতৈষী আয়তনটো সৰহ সময়তে পৰৱৰ্তী সামাজিক সংযোগহে। অৱশ্যে শিকন আহিলা হিচাপেই প্ৰস্তুত সাহিত্যৰাজি বা শিল্পসমূহৰ কথা কোৱা নাই। গতিকে আমাৰ শিশু আৰু কিশোৰহঁতৰ বয়স, ব্যক্তিত্ব আৰু চাহিদাৰ উপযোগীকৈ পাঠ্য কবিতা নিৰ্বাচনৰ দায়িত্বটো পাঠকৰ (লগতে শিক্ষক, অভিভাৱক আৰু শিক্ষাবিদৰ।) কবি কিন্তু নিজে শিক্ষক নহয়; হ'বও নেলাগে। কোনো পূৰ্বচৰ্ত নোহোৱাকৈ তেওঁ কেৱল লেখক কবিতা। ৰসগ্ৰাহী পাঠকে জানে কোনটো থাপনাত থ'ব লাগে; কোনটো শিতানত ল'ব লাগে; কোনটো পাঠ্যক্ৰমত দিব লাগে; আৰু কোনটো নলৈ, নথৈ, নিদি দূৰলৈ দলিয়াই পেলাব লাগে। হয়, সকলো কবিয়ে সদায় সমানে 'ভাল' (এই ভাল কিন্তু আপেক্ষিক; ইয়াৰ মাপ ল'বলৈ কোনো সৰ্বজন গ্ৰাহ্য স্কেল নাই) কবিতা লেখা নাই। হয়তো লেখিবও নোৱাৰে। নোবেল পোৱা এলিয়টেও পৰা নাছিল। কবি-বন্ধু এজৰা পাউণ্ডে কচাইৰ হাতেৰে ডাল-পাত কলম দি নিৰ্মাণ কৰিছিল ওৱেষ্টলেণ্ড। তাতে সকলো কবি in born নহয়, গৰিষ্ঠ সংখ্যকেই made; তেজ-মঙহৰ মানুহ। ভুল-শুদ্ধৰ মাজেৰেই তেওঁলোকৰ যাত্ৰা। অথচ কবিতা কবিৰ গৰ্ভজাত সন্তান; আৰু কোনো মাতৃয়ে বাৰে বাৰে একেটা সন্তানৰে গৰ্ভধাৰণ নকৰে। কবিতাৰ নিৰ্মাণো মাতৃগৰ্ভস্থ বৃদ্ধিৰ দৰে এক অসূৰ্যস্পৰ্শিত সৃজনশীল প্ৰক্ৰিয়া। ফণীন্দ্ৰ কুমাৰ দেৱচৌধুৰীয়ে ক'বৰ দৰে, 'সকলো কবিতা সৃষ্টিৰ কালছোৱাত সকলো স্ৰষ্টাই হৈ পৰে পৃথিৱীৰ সৰ্বশ্ৰেষ্ঠ কবিগৰাকীৰ দৰেই আন্তৰিক, সেই মুহূৰ্তকেইটা তেওঁৰ বাবে হৈ পৰে জীৱনৰ কোনোদিনে পাহৰিব নোৱাৰা আনন্দময়, বেদনাময় হৃদয় ঐশ্চৰ্য।' আপোন সন্তানৰ মংগল কামনা আৰু তেওঁলোকৰ উপযোগীকৈ পাঠ্যক্ৰম নিৰ্মাণত কাৰো আপত্তি থাকিব নালাগে, কিন্তু কবিতা এটা দলিয়াই পেলোৱাৰ আগতে, কবিজনক গালী পৰাৰ আগতে আমি কবিৰ জন্ম যন্ত্ৰণাৰ আনন্দময়, গৰিমাময় স্মৃতিকণকো অসন্মান কৰিব নালাগে। সেইবুলি সৰুৱে য'ত পিছল খোৱাৰ ভয় থাকে ডাঙৰে তাত কেতিয়াও পানী পেলাবও নালাগে। এই সৰুজন কবিয়েই হওক বা পাঠকেই হওক। আমাৰ সমাজখনত সমানে আপোন হৈ তেওঁলোক সদায় আমাৰ ওচৰা-ওচৰিকৈয়ে আছে। উৎকৃষ্ট ফল দিবলৈ গছ এজোপাকো সময় লাগে। আমাৰ ঈপ্সিত কবিতা এটা আমাক দিবলৈ নবীন কবি এজনকো অলপ সময় লাগিব পাৰে। অন্যহাতে সমসাময়িক সময়ে নস্যাৎ কৰা বহু কবিতাক কিন্তু পৰৱৰ্তী সময়ে মৰ্যদা দি গামোচাও পিন্ধাই গৈছে। পাঁচ. সমালোচক এজনো প্ৰাৰম্ভিকভাৱে পাঠকেই সবিনয়ে ভাবোঁ, কবিতাও এক সংযোগ মাধ্যম; ই অন্য সংযোগ মাধ্যমৰ দৰেই এক ডি-ক'ডিং চিষ্টেম য'ত বক্তা/শ্ৰোতাৰ ব্যক্তিগত পাৰিপাৰ্শ্চ, ঐতিহ্য, সংস্কৃতি, অভিজ্ঞতা, যুক্তি, আবেগ, আৰু সীমাবদ্ধতাই বক্তব্যক আওবাটে নিয়াৰ অবকাশ এটা নিৰন্তৰ থাকে। এই অবকাশৰ বাটটোতে ভাষাৰ সীমাবদ্ধতা, কবিতাৰ দুৰ্বোধ্যতা আৰু কবিতাৰ চাজেচটিভনেচৰো প্ৰাসংগিকতা। অথচ সকলো সত্যই আকৌ আপেক্ষিক। শেষ সত্য বুলিবলৈ দৰাচলতে পৃথিৱীত একো নাই। পাৰিপাশ্ব আৰু প্ৰাসংগিকতাই সত্যক কেতিয়াবা অৰ্থবহো কৰে, ডাল-পাত কাটি কলমো দিয়ে। আধুনিক জীৱন দৰাচলতে জটিল। বহু ইতিহাস, সংস্কৃতি আৰু দৰ্শনৰ দিকচৌ বাটৰ অলেখ কণ্ঠস্বৰৰ সমৃদ্ধি আছে ইয়াত; আপাত-ভিন্ন অথচ অতি-ব্যক্তিগত অভিজ্ঞতা আৰু পৰীক্ষা-নিৰীক্ষাৰ তেনেকৈ ঋদ্ধিও আছে তাত। আধুনিক জীৱনৰ এই জটিল অভিজ্ঞতাৰ পৰা শিল-বালি-ইটা বুটলি নিৰ্মিত আধুনিক কবিতাৰ চৰিত্ৰও জটিল হ'বলৈকে বাধ্য। যদিও নিৰ্দিষ্ট কোনো ছাতিৰ তলত দীৰ্ঘদিন স্থায়ী বাসিন্দা হোৱাৰ বাধ্যবাধকতা আধুনিক কবিতাই স্বীকাৰ নকৰাটোৱেই স্বাভাৱিক। কবিসকল যেনেকৈ স্বাধীন; কবিতাৰ পাঠকো মূলতঃ স্বাধীন। পাঠকেও নিজৰ নিজৰ প্ৰিয় কবি আৰু প্ৰিয় কবিতা নিৰ্বাচন কৰি লোৱাৰ গণতান্ত্ৰিক অধিকাৰ উপভোগ কৰে; --কৰিব বিচাৰে। কবিতাৰ সকলো পাঠক নিজে হয়তো কবি নহয়। কোনো দিন নাছিলো। সেই বুলিয়ে তেওঁলোকে কবিতা নপঢ়িবনে? যদি পঢ়িবই নালাগে, কবিয়ে কবিতা লেখে কাৰ বাবে? অকল কবিসকলে পঢ়িবৰ বাবেইনে? নে নিজে পঢ়িবৰ বাবে? পাঠকৰ কোনো ভূমিকাই নাইনেকি কবিতাত? নে পাঠক হ'ব লাগে বোবা? থাকিব নালাগে কোনো বক্তব্য? এজন কবিয়ে কৈছিল, পাঠেহে কবিতাৰ পূৰ্ণতা আনে। কবি জ্ঞান পূজাৰীয়েও কৈছিল, কবি আৰু পাঠকৰ দুয়োখন হাত লগ হ'লেহে কবিতাৰ সভাত হাততালি বাজিব। কবিতা ভালপাওঁ। পঢ়োঁ। বাৰে বাৰে পঢ়োঁ। কবিতাটোৱে কি কৈছে কাণ পাতি শুনিবলৈ যত্ন কৰোঁ। তাৰ মাজতো সীমাবদ্ধতা স্বীকাৰ কৰোঁ। যেতিয়া দেখোঁ, আমাৰ বহু প্ৰতিষ্ঠিত প্ৰাজ্ঞ কবিয়ে দুভৰিয়ে স্বৰ্গ আৰু মৰ্ত্য ইতিমধ্যে দখল কৰিছে; তেওঁলোকৰ তৃতীয় ভৰি এখন শূন্যতে ওলমি আছে; আৰু তৃতীয় ভৰিখন থ'বলৈ পাঠকৰ মূঢ়তাৰে সন্ধান কৰিছে, মই অৱনত হৈ দিওঁ। সমালোচক এজনো প্ৰাৰম্ভিকভাৱে পাঠকেই। আৰু অৱনত পাঠক বহু বৰেণ্য কবিৰ হয়তো তৃতীয় ভূৱন!!! ছয়. কবিতাত চৌৰ্যবৃত্তি: জোনাক নে দৌৰাত্ম্য শিল্পী-সাহিত্যিকৰ ব্যক্তিত্বৰ বিশালতাই কেতিয়াবা কেতিয়াবা একোটা উপত্যকাৰ সৃষ্টি কৰি লয়। কেতিয়াবা আকৌ গুণমুগ্ধসকলে সেই উপত্যকাৰ পৰা শিল-বালি বুটলি সৃষ্টি কৰি লয় প্ৰতিবেশী চুবুৰী। গুণমুগ্ধজনৰ এই প্ৰৱণতাত সততে সৌজন্যতা, সততা আৰু আত্মলঘিমা থাকে---যি উৰ্বৰা শক্তি হৈ পৰৱৰ্তীকালত মৌলিকত্বৰ সন্ধান দিয়াই নহয়, স্বকীয় অনুশীলনেৰে জাতিষ্কাৰ হোৱাতো প্ৰতিবেশীজনক সাহাৰ্য দিয়ে। কেতিয়াবা আকৌ চৌৰ্যবৃত্তিৰ দৌৰাত্ম্যও থাকে, ---যি সাময়িক চিকমিকনিৰ যোগান ধৰিলেও নিজৰ মৌলিকত্বক সততে বিপৰ্যস্ত কৰে, আনকি নিজৰ সৃজনশীলতাকো অনতিপলমে আপোনঘাতী হ'বলৈ বাধ্য কৰে। সেয়ে স্বীকৃতি, সৌজন্যতা আৰু কৃতজ্ঞতা প্ৰতিষ্ঠিত শিল্পী-লেখকৰ প্ৰতি প্ৰাপ্য-পৰিশোধেই কেৱল নহয়, বৰঞ্চ চুবুৰীয়াজনৰ আত্ম-প্ৰতিৰোধো। এই আত্ম-প্ৰতিৰোধৰ বাটটোতে হয়তো অন্য এক পৰ্যায়ত সজ্ঞান-সচেতন সৌৰভ চলিহাই মাৰ্কুইজৰ 'One Hundred Years of Solitude' মেলি লৈও নপঢ়াকৈ আছিল মাৰ্কুইজৰ অবিসংবাদী প্ৰভাৱৰ পৰা নিজকে মুক্ত ৰাখিবলৈ। কাৰণটো নক'লেও হয়--একেখন আকাশৰে বাসিন্দা হ'লেও নক্ষত্ৰবোৰৰ পাৰস্পৰিক অৱস্থান সদায় দূৰণিবটীয়াহে; গাতে গা লগাই সিহঁত উজ্বলি নুঠে। প্ৰসংগতঃ প্ৰান্তিক(১-১৫ আগষ্ট, ২০১৬)ৰ কবিতা এটা পঢ়োতে ভাব হ'ল--কবিতাটো আগতেও পঢ়িছোঁ কিজানি কৰবাত। কিছু সন্ধানৰ পিছত সিদ্ধান্তলৈ আহিলোঁ। কবিতাটো পঢ়িছিলোঁ দৈনিক জনমভূমি (২৫ জুন ২০১৬)ত। কবি বিশাল অনুৰাগ। শিৰোনাম: বৰষুণৰ বাটবোৰ প্ৰেমৰ। সাম্প্ৰতিক বিশাল অনুৰাগৰ কবিতা আৰু কণ্ঠ, বিষয়বস্তু চয়ণৰ বৈচিত্ৰ্য আৰু ৰচনা-ৰীতিৰ বৈশিষ্ট্য ৰসজ্ঞ পাঠকৰ বাবে অচিনাকি মুঠেই নহয়। কবিতা দুটাৰ প্ৰকাশৰ দিন একে নহয়। জনমভূমিৰ কবিতাটো আগৰ। অথচ দুজন কবিৰ কবিতা দুটাৰ থীমহে আশ্চৰ্যজনকভাৱে ওচৰৰ। প্ৰকাশভংগীও কিছু আঁতৰৰ। জনমভূমিৰ কবিতাটোৰ চুটি স্কাৰ্ট পিন্ধা ছোৱালী এজনীয়ে যেন প্ৰান্তিকৰ কবিতাটোত স্কাৰ্টটো টানি-টুনি দীঘল কৰিবলৈ যত্ন কৰিছে। বিশাল অনুৰাগে প্ৰান্তিকৰ কবিতাটো পঢ়িছেনে নাইপঢ়া মই নাজানোঁ, প্ৰান্তিকৰ কবিজনেও বিশাল অনুৰাগৰ কবিতাটো পঢ়িছেনে নাই মই নাজানোঁ। মইহে কিন্তু বিশাল অনুৰাগৰ কবিতাটো কেইবাবাৰো পঢ়িলোঁ---প্ৰান্তিকৰ কবিতাটো পঢ়াৰ আগতো, পিছতো; আনকি প্ৰান্তিকৰ কবিতাটো পঢ়ি থাকোতেও। হয়, জোনাকত বুৰ গৈ থাকোতেও আমি জানো সজ্ঞান হৈ নাথাকোঁ---জোনৰ নিজা পোহৰ নাই; এই পোহৰ আচলতে বেলিৰে! সাত. ফেচবুকত কবিতাৰ অনুশীলন আৰু সমালোচনা কোনেও যেনেকৈ অভিধান এখন হাতত লৈ মাতৃভাষাত কথা ক'বলৈ নিশিকে তেনেকৈ কোনেও হয়তো আলংকাৰিক ব্যাকৰণ বা সাহিত্যিক সংবিধান এখন সন্মুখত লৈ কবিতাও নিলিখে। আৰু কাব্য-সমালোচকৰ ভূমিকা প্ৰাথমিকভাৱে এজন কাব্য-ৰসিকৰহে, তেওঁ ন্যায়পালিকা নহয় যে কবি/কবিতাক কাঠগড়াত ঠিয় কৰাই ঔদ্ধত ভাষাৰে ৰায় দিব? পাল্লাত উঠাই কবি/কবিতাৰ ওজন কৰাজন সমালোচক নহয়েই; সেই অপকৰ্মৰ বাবে সমালোচকক গালী-গালাজ কৰি থকাজন চাগৈ শূন্যতে পাখি কোবাই থকা দেৱদূত। কবিতা কবিৰ মাতৃভাষা; তেওঁ নিলিখাকৈ থাকিব নোৱাৰে। অথচ প্ৰতিজন কবিয়েই সকলো সময়তে সকলোৰে বাবে 'ভাল' কবিতা লিখিব নোৱাৰে। ইতিহাসে কয়--সৰ্বকালৰ প্ৰতিষ্ঠিত কবিসকলৰো প্ৰতিজনে পৰা নাছিল। এলিয়টৰ The Waste Land-ৰো ডাল-পাত কলম দিছিল কবি-বন্ধু এজৰা পাউণ্ডে। তাতে, কবিতা মূলতঃ এক পঠন আৰু শ্ৰৱন-বিশেষ যি আকৌ সততে এক de-coding ব্যৱস্থা য'ত পাঠক-সমালোচকৰ স্বকীয় আবেগ-অভিমান-পূৰ্ব ধাৰণা আদিৰ ভিন্নতাই কবিতাৰ বক্তব্যক আওবাটে নিয়াৰ আশংকা এটাও সদায় থাকে। গতিকে আজি এজনে নাকচ কৰা কবিতা এটাও কাইলৈ অন্য এজনৰ দ্বাৰা, আনকি হয়তো একেজনৰ দ্বাৰাও প্ৰশংসিত হ'ব পাৰে। ইতিহাসে কয়, ভৱিষ্যতে সদায় বৰ্তমানক অতিক্ৰম কৰে, যদিও অতীতক বুনীয়াদ হিচাপে লৈয়ে বৰ্তমানে গঢ় লয়। বহুজনে হয়তো ফেচবুকতে কবিতা লিখিবলৈ লৈছে, কী পেডত আঙুলি বুলাইছে। ফেচবুক নাথাকিলে তেওঁলোকৰ বহুতে হয়তো কবিতা নিলিখে; দুৰ্ঘটনাবশতঃ আঙুলীকেইটা নাথাকিলেও লিখিবলৈ অসুবিধা পাব; কিন্তু এই দুৰ্ভাৱনাক মাপ-কাঠি হিচাবে লৈ তেওঁলোকৰ কাব্যিকতাৰ মূল্যায়ন কৰিবলৈ গ'লে নিশ্চয় ভুল হ'ব। ব্যক্তিগতভাৱে মই কবি বা সমালোচক নহওঁ। তথাপি আশা কৰোঁ---কবিতা/সমালোচনাৰ ইতিহাস-ৰীতি-নীতি যিসকলৰ নখ-দৰ্পনত সেই বিজ্ঞসকল নবীন কবি-সমালোচকৰ প্ৰতি সহানুভূতিশীল হওক, তুচ্ছ-তাচ্ছিল্য নকৰি স্বকীয়া প্ৰাজ্ঞতাৰে আঁৰিয়া ধৰি আগবঢ়াই নিয়ক। অৱশ্যে বনৰীয়াৰ পৰা পোহনীয়া হোৱাটোও সভ্যতাৰ এটা ঢাপ। আঠ. কবিতা পঢ়েনে কবিতা পঢ়েনে? আৰু কবিতা-বিষয়ক আলোচনা-সমালোচনাবোৰ? পঢ়েনে কোনোবাই? যদি সঁচাকৈ পঢ়ে, ---কিমানে পঢ়ে? এজন কবিয়ে কৈছিল---কবিতা যিসকলে নপঢ়ে, কবিতা সেইসকলৰ বাবে! কিন্তু কবিতা-বিষয়ক আলোচনা-সমালোচনাবোৰো সিহঁতক নপঢ়াসকলৰ বাবে হয়নে? নিশ্চয় নহয়। তেন্তে এইযে আমি কবিতা এটি পঢ়ি মন্তব্যবোৰ লিখোঁ, লিখিয়েই থাকোঁ সদায়, ---কাৰ বাবে লিখোঁ? কিয় লিখোঁ? মই কিন্তু নিজৰ বাবে পঢ়োঁ। নিজৰ বাবেই লিখোঁ। কবিতা পঢ়ি ভালপাওঁ বাবে ভাললগাখিনি কাৰোবাৰ সৈতে শ্বেয়াৰ কৰিবলৈ মন যায় বাবে লিখোঁ। সাম্প্ৰতিক কবিতা কাব্যৰসিকৰ যথেচ্ছা বিহাৰ নহয়, বৰঞ্চ এক পৰিশীলিত মৰ্যাদাপূৰ্ণ কলা বুলি বিশ্বাস কৰোঁ বাবে দেশ-বিদেশৰ কাব্য-সাহিত্যত উৎকৃষ্ট বুলি বিবেচিত সমলবোৰ আমাৰ কবিতাত পুনৰাৱিস্কাৰ কৰিবলৈ লিখোঁ। ব্যক্তিগত পৰ্যায়ত মোৰ বাবে গুৰুত্বপূৰ্ণ কথা একোটা বহু বিজ্ঞজনৰ বাবে গুৰুত্বপূৰ্ণ নোহোৱাই স্বাভাৱিক। তেন্তে মই নক'লেনো কি হয়? নিলিখিলেনো কি হয়? একেষাৰে----হয়তো একো নহয়! সংগৃহীত

** আত্মসন্তুষ্টি বনাম বিশ্ব পৰিবেশ দিবস আৰু কিছু প্ৰাসংগিকতা ইত্যাদি *** ৰাজনৈতিক, কৰ্মোদ্যম আৰু জনসচেতনতা বাবে প্ৰতিবছৰে পাচ জুন তাৰিখটো বিশ্ব পৰিবেশ দিৱস হিচাপে পালন কৰি আমি মাথো আত্মসন্তুষ্টি লাভ কৰি আহিছো । সেই দিনটো হাজাৰ হাজাৰ গছপুলি ৰোপন কৰি আত্ম সন্তুষ্টি লাভ কৰা হৈছে বৰ্তমান সমাজৰ এক নতুনত্বৰ আদৰ্শ বা লক্ষ্য । আমি আত্ম বিশ্লেষণ নকৰো যে আমি সেই দিনা ৰোপণ কৰি অহা হাজাৰ হাজাৰ জোপা মূল্য বান গছ মৃত্যু মুখলৈ ঠেলি ৰং চাইছো । কাৰণ আমাৰ বহুতৰে পৰিবেশ অধ্যয়ন সম্পৰ্কে সাম্য জ্ঞানৰ অভাৱ । আৰু পৰিবেশ অধ্যয়ন সম্পৰ্কে জ্ঞান থকা সকলৰ অবহেলা বাবে সেউজী ধৰণী খনৰ লগতে বিভিন্ন ক্ষেত্ৰত প্ৰদূষণ নিয়ন্ত্ৰণ কৰাত সফলতা অৰ্জন কৰিবলৈ সক্ষম নহয । সমাজ পাতি বসবাস কৰা প্ৰতিজন ব্যক্তিয়ে যিদিনা নিজৰ ঘৰটো, বাৰীখন, পদুলি টো , চুবুৰীটো সুন্দৰকৈ সজাই তুলিব নিশিকিব সেই দিনালৈকে আমাৰ পৰিবেশ বাৰ্তাবৰণ প্ৰদূষিত হৈ ৰব । এটা সুন্দৰ মনৰ অধিকাৰী গৰাকী হে বিশ্ব পৰিবেশ দিবস ৰ মূল্য দিব পাৰে । উদাহৰণ স্বৰূপে আজি আমি যদি লক্ষ্য কৰো আমাৰ পদূলি সমূহ তেতিয়া হয়তো দেখা পাম বহু লেতেৰা আৰ্বজনাৰে পদুলি মুখত ভৰি আছে । বাৰীখন সুন্দৰকৈ সজাবলৈ নজনা বাবে বহু সম্পদ অনিষ্ট হোবা উপৰিও পৰিবেশটো সুন্দৰ বাৰ্তাবৰণ দিব সক্ষম নহয । চুবুৰীয়া লোক সকলৰ পদুলি মুখত সমূহ লেতেৰা বাবে ৰাস্তা পদুলি সমূহ লেতেৰা বোকা আৰু দুগুন্ধময । গতিকে আমি সেইবোৰ পৰিপাটি কৰি এটা সুন্দৰ পৰিবেশ সৃষ্টি কৰিব পদক্ষেপ যিদিনা লব শিকিম সেইদিনা পৰা আমি আমাৰ পৰিবেশ টো প্ৰদুষণ পৰা লাহে লাহে সম্পূৰ্ণ মুক্ত কৰি সক্ষম হম । আজি অলপ দিনৰ আগৰ পৰা আমি এটি কাৰ্যসূচী হাতত লৈ আগবাঢ়িছিলো যে আমাৰ সহকৰ্মী, বন্ধু বান্ধৱী সকলৰ যি কোনো শুভ অনুষ্ঠানত উপহাৰ আৰু শুভকামনা জনাবলৈ যাওঁতে দুটা কৈ মূল্য বান গছপুলি তেওঁৰ হাতত দি সেই শুভ দিন টো বা দুখৰ দিন টো স্মৃতি জীয়াই ৰাখিব লৈ গছ পুলি দুটা ৰোপন কৰি পালন কৰিব দ্বায়িত্ব প্ৰদান কৰা লগতে অনুৰোধ কৰিছিলো । আৰু পৰৰ্ৱতী সময়ত তেখেতৰ সকলৰ ঘৰলৈ আলহী হিচাপে গৈ গছপুলি কেইটা কিমান ডাঙৰ হৈছে তেওঁৰ উপস্থিত নিজে চাই আহিছিলো । সেইদৰে আমি বনভোজ খাবলৈ যোবা ঠাই সমূহলৈ গলে বহুতো কাগজৰ কাটুন লৈ গৈছিল উদ্দেশ্য হল আমাৰ কাষতে বনভোজ খাবলৈ যোৱা দল সমূহক সেইবোৰ দি তেওঁলোকৰ পেলনীয়া সামগ্ৰী সমূহ তাত পেলাবলৈ অনুৰোধ কৰিছিলো । আৰু বনভোজ পৰা উভতি অহা আগতে এটি নিদিষ্ট স্থানত সেইবোৰ জ্বলাই নষ্ট কৰি আহিছো । ইয়াৰ উপৰিও বিভিন্ন ৰাজহুৱা স্থান সমূহ এটা নিৰ্দিষ্ট দিনৰ অন্তৰালত পৰিস্কাৰ কৰি সেই স্থানৰ ব্যক্তি সকলক সহযোগ কৰিবলৈ অনুৰোধ জনাইছো । এনেকুৱা কাৰ্য্য সুচী সমুহ গ্ৰহণ কৰি সফলতা লাভ কৰা লগতে পৰিবেশ সুৰক্ষা দিবলৈ এটি প্ৰযাস জড়িয়তে আত্ম সন্তুষ্টি লাভ কৰিব সক্ষম হৈছো । গতিকে আমি প্ৰতিজন মানুহে এনেকুৱা অভিনব কাৰ্যসূচী হাতে কামে কৰি গলে আমি এটা সময়ত পৰিবেশ প্ৰদূষণ পৰা কিছু পৰিমানে মুক্ত কৰি সক্ষম হম । আজি ব্যস্ততাপূৰ্ণ জীৱনত এনেকুৱা সৰু সৰু চিন্তা বোৰ কৰি মানব জাতিটোৰ সময় অভাৱ নে মনৰ উৎসাহ অভাৰ বুজি নাপালো? আমি সকলোৱে সাধাৰণতে কেইটামান গছপুলি ৰোপন কৰি ডাঙৰ ডাঙৰ ফলক কেইখনমান আৰি দি বা ডাঙৰ ডাঙৰ ভাষণ দি বা সভা সমিতি আয়োজন কৰিলে বিশ্ব পৰিবেশ দিৱস পালন কৰা লক্ষ্য আৰু উদ্দেশ্য সফলতা লাভ কৰিবলৈ সক্ষম নহয । উল্লেখযোগ্য যে আমি যি স্থানত বিশ্ব পৰিবেশ দিবস পালন কৰা বাবে সভা আয়োজন কৰো সেই ঠাইকন সভা ভংগ হোৱা পিছত লেতেৰা হৈ থকা সকলো পৰিলক্ষিত । ইয়াৰ উপৰিও সেই গছপুলি কেইটা পিছদিনা ৰদত শুকাই পৰা অনুভব কণ আমি কৰিব নোৱাৰা এক লজ্জাজনক কথা । তেন্তে কিয এই নিদিষ্ট দিনটো আমি উলহমালহেৰে আয়োজন কৰি আহিছো?? আজি পলিথিন মোনা বা পলিথিনৰ ব্যৱহাৰ ইমানেই বৃদ্ধি পাইছে যে তাক ভাষাৰে প্ৰকাশ কৰিবলৈ কঠিন । এই পলিথিন ব্যৱহাৰ ফলত আমাৰ সমাজত কিমান ভয়ংকৰ প্ৰদুষণ আমি নিজে সৃষ্টি কৰিছো সেই কথা টো চিন্তা কৰি কাৰো সময় নাই । এই ক্ষেত্ৰত প্ৰতিজন মানুহেই সুবিধা বাদী । আজি সাগৰৰ তলিত প্ৰতি দিনত কিমান টন পলিথিন আবদ্ধ হৈ আছে আমি জানিব ইচ্ছা প্ৰকাশ কৰিছো নে? সেইদৰে মটৰ গাড়ী, কল কাৰখানা, আধুনিক মিউজিক চিষ্টেম ব্যৱহাৰকাৰীয়ে এবাৰ প্ৰদূষণ ৰ দৰে ভবিষ্যত ভয়ংকৰ ছবি খনৰ কথা চিন্তা কৰি নোবাৰা বাবে দিনক দিনে এই বোৰৰ পৰা প্ৰদুষণ বৃদ্ধি পাইছে । গতিকে আমি সজাগ আৰু কৰ্মোদ্যোগী নহয বা হবলৈ প্ৰযাস নকৰা বাবে এসময়ত এখন সুন্দৰ পৃথিৱী আমাৰ বাবে ধবংস হব । গতিকে পৰিবেশ দিবস পালন কৰা দৰে আমি প্ৰতিদিনে পৰিবেশ সুৰক্ষা ক্ষেত্ৰত গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰিব লাগিব ।

*** আত্মসন্তুষ্টি অন্য এক নাম ইশ্বৰ বিশ্বাস **(আত্ম বিশ্লেষণ ) বহু লোকে মোক প্ৰশ্ন কৰে আপুনি ইশ্বৰক বিশ্বাস কৰে নে ? মই একেষাৰতে কব বিচাৰো মই ইশ্বৰ বিশ্বাস নকৰো বা ইশ্বৰ ভক্ত বা নাস্তিক ও নহও । কাৰণ মই সদায় মোৰ শৰীৰৰ সন্মুখ অংশ দেখি আহিছো আৰু নিজ চকুৰে দেখা অংশ টো বিশ্বাস কৰো আৰু সেই অংশ সমূহ বিষয়ে সম্পূৰ্ণ বাখ্যা দাঙিব পাৰিম । কিন্তু মোৰ শৰীৰৰ পিছ অংশ মানে পিঠি অংশ টো সম্পূৰ্ণ ভাৱে দেখা পোবা নাই আৰু সেই অংশটো চাবলৈ চেষ্টা কৰা নাই বাবে মতামত দিব নোবাৰিম বাবে আনে কলেও বিশ্বাস নকৰো । সেইদৰে ইশ্বৰ ক্ষেত্ৰত মই কিছু অবাস্তব ধাৰণা বা যুক্তি কথা শুনিবলৈ নিবিচাৰো আৰু বিশ্বাস নকৰো । এই ক্ষেত্ৰত ইয়াৰ অৰ্থ এইটো নহয যে মই নাস্তিক । মানুহে সমাজ পাতি বসবাস কৰা দিনৰপৰা আত্ম সন্তুষ্টিৰ বাবে হক বা শান্তি, সম্প্ৰতি, সমৃদ্ধি, ঐক্যবদ্ধ বাবে হক ইশ্বৰ শব্দটো প্ৰয়োগ কৰি নানা নাম দি পৰম্পৰাগত ভাৱে বিভিন্ন ধৰণৰ ৰীতি নীতি জড়িয়তে ইশ্বৰ সন্ধান বা বিশ্বাস কৰি আছে আৰু কৰি গলে আত্ম সন্তুষ্টি লাভ উপায পাই তেন্তে সেই ক্ষেত্ৰত একো নাই । কিন্তু ইশ্বৰ শব্দটো প্ৰয়োগ কৰি গুৰামি , দাম্ভকতা,অযুক্তিকৰ তত্ত্ব বাখ্যা জড়িয়তে সমাজত নিজকে সৰ্বজ্ঞানী বুলি প্ৰতিস্থা কৰিব বিচৰা ক্ষেত্ৰত অসন্তুষ্ট । সমাজত এনে বহুতো ব্যক্তি আছে যিসকলে দুখনমান ধৰ্ম পুথি অধ্যয়ণ কৰি ইশ্বৰক যেন সাক্ষাৎকাৰ কৰা লগতে দৰ্শন কৰি আহিছে । বিজ্ঞানেও কৰিব নোৱাৰা যুক্তি প্ৰদৰ্শিত কৰি তেওঁলোকক ইশ্বৰ স্বৰূপ হৈ পৰা যুক্তি প্ৰদৰ্শন কৰি সমাজ সমূহ পৰিচালনা কৰা পৰিলক্ষিত । তেওঁলোকৰ যুক্তি খন্ডন কৰিব নোবাৰা সকল ভক্ত হৈ অন্ধকাৰ জগতত প্ৰৱেশ কৰা হাজাৰ হাজাৰ উদাহৰণ বৰ্তমান সমাজত উল্লেখযোগ্য উদাহৰণ হব । মানবতা কল্যান নামত ইশ্বৰ শব্দ প্ৰতিষ্ঠা কৰা বিপৰীতে মানবতা ধবংস কৰা বাবে এচাম লোকে ঈশ্বৰ শব্দটো প্ৰয়োগ কৰি ইশ্বৰ নামত একো একোটা বৃহত্তম ব্যবসায দোকান খুলি বহি থকা আমি সকলোকে জানো যদি আপত্তি নকৰো । কাৰণ আমি আমাৰ আত্ম সন্তুষ্টি বাবে ঈশ্বৰক বিশ্বাস কৰো । দহজন আগত নিজকে ধাৰ্মিক হিচাপে প্ৰতিষ্ঠা কৰিব বিচৰা বাবে এচাম লোকে ইশ্বৰ দোকান খুলিবলৈ সুবিধা লাভ কৰিছে । সেইসকলে ইশ্বৰ দৰ্শন কৰা পিছতো লোভ -মোহ ত্যাগ কৰিব নোৱাৰে; ইয়াৰ মূলত দোষ আমাৰ বিনা ঘোচত ইশ্বৰে চকু মেলি নাচায বাবে আমি ঘোচ আগবঢাও । যেনে -- অমুক কামটো বাবে অমুকটো দিম । আৰু যেতিয়া আপুনি সন্তুষ্ট লাভ কৰি সেইটো কাৰোবাক সাক্ষী কৰি দিবলৈ আগবাঢ়িব সেই সময়ত আপুনি ভবা দৰে অঙ্কটো নহয়গৈ । কাৰণ সাক্ষী সকলেও ইশ্বৰ সাক্ষী এনেই নহয তেওঁলোকৰ বাবে ইশ্বৰে কিছুমান ৰীতি নীতি বান্ধি দিছে যিবোৰ ইশ্বৰ ক এবাৰ দেখুৱাই নিজৰ নিজৰ বেগটো ভৰ্তি কৰা হয । অন্যহাতে আপুনি সেইবোৰ পৰিশোধ কৰিবলৈ বাধ্য কাৰণে ইশ্বৰক আপুনি ঘোচ দিম বুলি আশা দিছিল নহলে আপুনি পাপ পৰাতকৈ শান্তি ৰে থাকিব নোৱাৰে এই কাৰণে আপুনি আত্ম সন্তুষ্ট লাভ কৰিব বাবে সেইবোৰ দিব লাগিব । জীবনত আত্ম সন্তুষ্টি লাভ কৰিব হলে নিজৰ শৰীৰৰ প্ৰতিটো অংগ প্ৰত্যক্ষ ভাৱে চাই নিজকে পুবা গধূলি এবাৰ বিশ্লেষণ কৰক । আৰু ভুল বোৰ সংশোধন কৰি মানব কল্যান হকে চিন্তা কৰিলে ইশ্বৰক পাব ।

**প্ৰাসঙ্গিক :: সন্মান বনাম কৃত্ৰিম সন্মান ** মানব জীবনৰ অন্য এক উল্লেখযোগ্য চাবিকাঠি হল সন্মান । পৃথিৱীৰ সকলো মানুহৰে একো একোটা নিজস্ব সন্মান আছে । সন্মানৰ ক্ষেত্ৰত জাতি-ধৰ্ম ,বৰ্ণ , উচ্চ -নিম্ন মধ্যবিত্ত আদিৰ কথা নাহে । গতিকে প্ৰতিজন ব্যক্তি যে নিজৰ সন্মানক সদায প্ৰধান্য দিয়া পৰিলক্ষিত । সন্মান টকাৰে কিনিব নোৱাৰে । সন্মান স্বতন্ত্ৰ বিষয । আজি আধুনিক সমাজৰ ব্যৱস্থাত দেখা পোৱা গৈছে যে যাৰ টকা পইচা, ধন সম্পত্তি আছে তেওঁৰ সন্মান আছে । আৰু সেই সকললোকে সদায সন্মানৰ সন্ধানত দৌৰি ফুৰা পৰিলক্ষিত । প্ৰকৃততে সেইসকল লোকে সন্মান প্ৰকৃত অৰ্থ হৃদয়ৰ সংগম বা উপলব্ধি কৰিব নোৱাৰে । কেইটকা মান বিভিন্ন অনুষ্ঠান প্ৰতিষ্ঠানক বৰঙণি আগবঢ়োৱা সভা সমিতি সমুহত ৰাইজৰ মাজত ডিঙিত আনে গামোচা এখন পিন্ধালেই তেওঁলোকে বহু সন্মান পালো বুলি আত্ম গৌৰৱৰ কৰাটো পৰিলক্ষিত । সেইবোৰ হল কৃত্ৰিম সন্মান । আজি সমাজৰ মানসিকতা পৰিবৰ্তনৰ হোৱা পৰিলক্ষিত কেইখনমান কিতাপ, কেইটামান সমাজ সেবা কাম কৰি , কেইখনমান নাটক বা অভিনয কৰি টকা জড়িয়তে বিভিন্ন অনুষ্ঠান প্ৰতিষ্ঠান এ প্ৰদান কৰা সন্মানীয় বটা কেইটামান গ্ৰহণ কৰিব পৰাটো কিছুমান ব্যক্তিৰ জীৱনৰ এক লক্ষ্য হৈ পৰিছে । ৰাতিটো ভিতৰত আজি সমাজত বহু হাজাৰ জন এনে ধৰণৰ বিশিষ্ট সাহিত্যিক, নাট্যকাৰ, গল্পকাৰ, উপন্যাসিক, সমাজসেৱক ইত্যাদি ইত্যাদি হোবা সকলোৱে জ্ঞাত । সেই সন্মান সমুহৰ মূল্য ক্ষণতেকিযা । আচলতে প্ৰকৃত ব্যক্তিয়ে কেতিয়াবা তেনে সন্মান আশা নকৰে বাবে তেওঁলোক সমাজৰ প্ৰচাৰ বিমুখ ব্যক্তি তালিকা অন্তৰ্ভুক্ত । আজি সমাজৰ মানসিকতা হল হকে বিহকে যিকোনো এটা অনুষ্ঠান সময বা অসময়ত আয়োজন কৰি মোটা অংকৰ অনুঠানটোলৈ আগবঢ়োৱা বিশিষ্ট ব্যক্তি সকলক নিমন্ত্ৰণ কৰি গামোচা পিন্ধোৱা সংস্কৃতি গঢ়ি তোলা এক প্ৰকাৰ লক্ষ্য হৈ পৰিছে । গামোচা বদনাম বিশিষ্ট ব্যক্তি এক উল্লেখযোগ্য অনুষ্ঠান আজি সমাজৰ এক লক্ষ্য কিছু দিশত হোৱা দেখা পোৱা যায । উদাহৰণ স্বৰূপে আজি আমি কব পাৰো বৰ্তমান প্ৰায সংখ্যাক বিহু মঞ্চত "" স্মৃতি গ্ৰন্থ "" প্ৰকাশ কৰাটো এক শুভ লক্ষণ । সেই গ্ৰন্থ সমুহত কিছুমান ব্যক্তিয়ে আনপৰা টকা জড়িয়তে উন্নত লেখা সংগ্ৰহ কৰি নিজৰ নামত প্ৰকাশ কৰা কোনো ক্ষেত্ৰত দৃষ্টিগোচৰ আমাৰ সকলোৰে হয । সেই ব্যক্তি সকলে তেনে কৰা কাৰন হল বিহু সমিটি খনত তেখেত গুৰুত্বপূৰ্ণ দ্বায়িত্ব ব্যক্তি । দ্বায়িত্বশীল ব্যক্তি হৈ তেওঁৰ আয়োজন কৰা বিহু খনত যদি লেখা এটা প্ৰকাশ কৰিব নোবাৰে লাজ বিষয । গতিকে টকা জড়িয়তে তেখেতে এগৰাকী সাহিত্যিক ও এই কথা সমাজৰ আগত দাঙি ধৰা তেওঁৰ এটা লক্ষ্য । আন গীত এটা নিজৰ গীত আৰু সুৰ বুলি কব বিচৰা আমাৰ সমাজত বহু উদাহৰণ আছে । কিন্তু প্ৰকৃতাৰ্থত সেই সাহিত্যিক, গীতিকাৰ, সুৰকাৰ সমাজ প্ৰচাৰ বিমুখ ব্যক্তি হিচাপে চিৰদিনৰ বাবে থাকি যায । আৰু তেওঁলোকৰ সন্মান সদায উচ্চ স্থান লাভ কৰে যেতিয়া তেওঁলোকৰ বিষয়ে সকলোৱে জানে ।

@@@@ মন যায় @@@ ( পুত্ৰ সুশান্তু নাথৰ অনুৰোধ ক্ৰমে তেওঁ হাতত তুলি দিব পৰাকৈ এখন শিশু নাট লিখা প্ৰয়াস মাথোঁ) ( নেপথ্য পৰা:::::: আমি কণমানি আমাৰো আছে বহু হেপাঁহ, আশা, আৰু জগত মুহি নিজক প্ৰতিষ্ঠা কৰিব পৰা ধৈৰ্য্য,সাহসক, বুদ্ধিমত্তা ৷ আমাৰ সপোন বোৰ, আমাৰ ৰাপ, হাবিয়াস,লক্ষ্য, উদ্দেশ্য বোৰত মাথোঁ আপোনালোকৰ আৰ্শীবাদ আৰু প্ৰেৰণা প্ৰয়োজন ৷ আপোনালোকৰ আৰ্শীবাদ, প্ৰেৰণা পালে আমি আমাৰ লক্ষ্য উদ্দেশ্যত সফল হব পাৰিম ৷ গতিকে আমাৰ মনক আপোনা সবে বুজিব চেষ্টা কৰিব বুলি আশা কৰিছোঁ ৷) বি: দ্ৰ: পৰিচাকে নিজৰ সুবিধা অনুসৰি বাদ্য যন্ত্ৰ, অভিনেতা, অভিনেত্ৰী সৃষ্টি কৰি লব ৷ ( মুকলি মঞ্চত তিনিটা স্থানত শিশু সকলে বিভিন্ন ভংগীমা যেনে খেলা,পঢা, নচা, ভাওনা কৰা, পঢা, আদি ভংগীমাত ৰৈ থাকিব ৷ মঞ্চ কাপোৰ আতৰা লগে লগে "" নেযাবি ৰঙে মন মাছে মাৰিবলৈ ধুমুহা আহিব হল ৷ ক 'ৰবাত কেনেবকৈ ঘৰিয়ালে পাব বোবাৱ তেজেৰে নৈ ৷ আকাশলৈ চাই চাই হিয়া খনি ভুকুবাই ৰ 'দৈ বাউলী হল ৷ "" ৰংমন:: সেইয়া আই মাত ৷ মোক মাতিছে ৷ আই!!!! ( উচুপি উচুপি) আই তুমি মোক বাধা দিলেও মই যাব লাগিব আই ৷ নহলে ভোকে মৰিব লাগি আটাই ৷ ( দ্বিতীয় দলত """ আগলী কলৰ পাত লৰে কি চৰে চিলনী আই মোৰ আগতে পৰে ৷ (নেপথ্য পৰা গীতটো গাব ) পৰী::: আই , আই!!! ( উচুপি উচুপি) আই মোৰ বৰ ভোক লাগিছে জানা ৷ তুমি কিয় মোক এৰি গুচি গলা আই???? ( ত়তীয় দলত::: ( নেপথ্য পৰা) "" হালধীয়া চৰাই বাউধান খাই সাউদৰ পুতেকে নাওঁ মেলি যায় নাওঁবে বুলে তুলুং ভূটং বঠাই বোলে নাওঁ গধুলিতে গধুলিতে দৱা কোৱাও ৷ হিৰণ্য:: ( কিটাপ খন জপাই,হামিয়া) ওহ!! কিমান পঢিবা আৰু ৷ ইমান বোৰ কিতাপ!!! (গাটো বেকা বেকি কৰি) কিটাপ বেগটোলৈ মনত পৰিলে পিঠিখন দেখুন বিষাই ৷ ( মঞ্চত মিনতি প্ৰবেশ) মিনতি:: ৰতন, বিমল, পৰী,ৰংমন তহঁতবোৰ ক 'ত গলি অ '!! বেলি বঢিব হল ৷ আহ হৈ আহ হঁত ৷ ( তিনিওটা দলে একে লগে::::: "" গৈছোঁ, আমি সকলো গৈছো ৰ ৷) ( প্ৰথম দলে নাচি নাচি "" অ' লৌ গুটি, টো 'লৌ গুটি কচু গুটি লাই ৷ যি খন হাত গুটি আছে সেই হাতে পাই ৷ "" সকলোবে একে লগে হাঁহি মাৰে ৷ "" তই হৱা কেতিয়াবাই আহিলি ন?? "" মিনতি:: অ '!! বাকী বোৰ ক 'ত অ '!!! ( দ্বিতীয়, তৃতীয় দলে এলেলগে ৰেল গাড়ী দৰে হৈ উকি মাৰি, নাচি বাগি "" ৰেল অ ' ৰেল ৷ """ """ আমিও আহি পালোঁ ভাই ৷ "" ( সকলোবে হাঁহি হাঁহি হাত ধৰা ধৰিকৈ গাৱ "" বগলীয়ে সবাহলৈ নগলি কিয়? "" ৷ এটা সময়ত সকলো নাচি বাগি ভাগৰি যেনি তেনি বঢিব ৷ কোনো কোনোবে শুই পৰিব ৷ কিছু সময় পিছত) মিনতি:: ঐ!! তহঁতবোৰে বঢ়ি শুইয়েই কটাবি নেকি? ়়়়়় উঠ আকৌ!! ৰংমন::: মোৰ হলে বৰ ভাগৰ লাগিছে পাই ৷ হিৰণ্য:: ভাগৰিলে নহৱ ৷ মিনতিবাই ,আমাৰ উদ্দেশ্যবোৰ কোৱা আকৌ ৷ মিনতি:: কৈছোঁ ৰবা ভাইটি!! ( সকলোবে থিয় হৈ মিনতিক মাজত লৈ """ কোৱা, কোৱা মিনতি বাই ৷) তেন্তে শুনা সকলোবে ৷ আমাৰ গাওঁৰ ক্লাৱত শিশু দিৱস পাতিব বুলি কোৱা শুনিছোঁ ৷ আমি সকলোবে যদি তাত যোগদান কৰিব পাৰোঁ কেনে হব বাৰু ৷ ( সকলোবে একে লগে "" কেনেকৈ যোগদান কৰিবা বাই ৷ "") আমি তাত সকলোবে নাচিম, গাম, কবিতা আবৃত্তি কৰিম, নাটক কৰিম আৰু???? ৰংমন::: আমাক সেইবোৰ কোনে শিকাব? আমাক জানো ক্লাৱত সেইবোৰ কৰিব দিব ?? হিৰণ্য:: আমি সেইবোৰ নিজে নিজে শিকি কৰিম অ ' ৷ মিনতি::: আমাৰ মা ক্লাৱৰ সভানেত্ৰী মই মাক কৈছিলোঁ কথাটো ৷ ( সকলোবে "" কি কথা বাই?? "") আমি নাচিম, গাম,কবিতা আবৃত্তি কৰিম বুলি ৷ ( সকলোবে "" তেওঁ কি কলে? "") তেওঁ দিম বুলি কলে!! ( সকলোবে কিৰিলি মাৰি জপিয়া জপিয়া ফুত্তি কৰে ৷ ৰংমন আৰু পৰী দুয়ো মন মাৰি আতঁৰত বঢ়ি পৰে ৷) মিনতি:: ( ৰংমনৰ কাষলৈ গৈ গাত ধৰি) কি হল ৰংমন ৷ তুমি যে ভাগি পৰিছা ৷ হিৰণ্য:: ( পৰী কাষলৈ গৈ) তোমাৰ মূখতযে আজি হাঁহি নাই ৷ ( মিনতিয়ে ৰংমনক হিৰণ্যই পৰীক হাত ধৰি উঠাই মঞ্চ মাজলৈ আনে সকলোবে দুয়ো কাষে থিয় হৈ সিহঁত দুয়োলৈ চাই সুধে """ কি হল এওঁলোকৰ? """) ৰংমনে::: ( উচুপি উচুপি চকুপানী মোহাৰি) মোৰো মন যায় তোমালোকৰ লগত বিদ্যালয় যাব ৷ হাঁহি ধেমালি কৰি সকলোবোৰ কথা শিকিব ৷ কিন্তু? ( সকলোবে "" কিন্তু?? কি? "") মই জানো সেইবোৰ কৰিব পাৰিম ৷ কচু,ঢেকীয়া বুটলি, মাছ ধৰি বজাৰত বা মানুহ ঘৰত বিক্ৰি নকৰিলে গধূলী পাকঘৰত চৌকা নজ্বলে অ '!! পৰী::: ( উচুপি উচুপি চকুলোঁ মোহাৰি) মোৰো বৰ ভয় লাগে মাহী আইলৈ ৷ তেওঁ যিহে খং!! পিতাইও ঘৰত নাথাকে ৷ ( ভৰি কলাফুল দুটা দেখোৱাই) এইয়া চা!! ( সকলোবে একেলগে জুমি চাই """ ইচ!! ইচ!! ইমান বেয়া নে তেওঁ?? "") হিৰণ্য:: তহঁতবোৰ দূখ কাহিনীবোৰ দেখি শুনি বৰ দূখ পালোঁ ৷ তেন্তে মোৰ দূখৰ কাহিনী শুন, নিজা গাওঁ, ভাষা, তহঁতবোৰ লগত থাকিলে মই বেয়া হম বুলি মা দেউতাই আলোচনা কৰি চহৰৰ ব্যক্তিগত বিদ্যালয়ত নাম লগাই দিছে ৷ যাতে তহঁতবোৰতকৈ মই বহু বেলেগ হৈ তহঁতবোৰৰ পৰা আঁতৰি থাকিব পাৰোঁ ৷ কিন্তু?? (সকলোবে "" কিন্তু?? কি? "") মই তহঁতবোৰক পাহৰিব নোৱাৰোঁ ৷ নোৱাৰো সহিব সেই কিটাপৰ বুজাবোৰ!! ( তেনেতে নেপথ্য পৰা কিৰিলি মাৰে, সকলোবে ইফালে সিফালে জুমি চাই যদিও একো দেখা নেপায়,; পুণবাৰ কিৰিলি মাৰে সকলোবে জুমি চাই ৷ মিনতিয়ে দেখা পাই!) মিনতি:: ঐ!! ঐ !! নামি আহ ৷ নামি আহ ৷ ( সকলোবে মিনতি কাষত থিয় হৈ ৷ "" অ ' সেইটো আমাৰ জলৌ দেখুন!!! ়়়়় ঐ নামি আহ!! নামি আহ!! "" কিছু সময়ৰ পিছত সেমেনা সেমেনিকৈ জলৌ সকলোবে মাজলৈ আহে সকলোবে হাত ধৰা ধৰিকৈ জলৌক মাজত ৰাখি নাচি বাগি গাই "" হলৌ উঠিল তকৌ গছত লগাই খদৌ মদৌ, ়়়়়়় "" সকলোবে হাঁহি হাঁহি "" কি খবৰ জলৌ??? , আমাৰ লগত থাকি বেয়া পাওঁ নেকি?? """ জলৌ::: না়়়় পাওঁ অ৷ ত়়়়়়়ত়়়তহঁ়়তে জো়়়়়়কা়়়়়়়অ বা়়়়়বা়়়়়়বাবে গ়়়়়়গ়়়়়়়গছৰ প়়়়়়়পৰা শু ়়়়়শু়়়় শুনি আ়়়়়ছোঁ ৷( সকলোবে "" অ ' ই আমাৰ সকলো কথা শুনিলে, এতিয়া তই কি কৰিবি ন? জলৌ::: মো ়়় মো ়়়়মোৰ ম ়়় ম ়়়়় মন যা ়়়যা ়়়়় যায় ৷( সকলোবে "" মন যায় "" (নেপথ্যত "" মন যায় "" গীতটো বাজিব সকলোবে এটা ভংগীত ৰৈ থাকিব ৷) সমাপ্ত বি: দ্ৰ: নাটক লিখা অভ্যাস নাই যদিও পুত্ৰ সুশান্তু নাথক উৎসাহিতত কৰিব বাবে প্ৰয়াস কৰিছোঁ ৷ ভূল বোৰ আঙুলিয়াই দিব বুলি কৰযোৰে সকলোকে অনুৰোধ কৰিলোঁ ৷

*** প্ৰসঙ্গ মাতৃ দিৱস :: নৈ সমান বব কোন ? আই সমান হব কোন ?*** আমি প্ৰতিবছৰে মাতৃ সকলে সমাজলৈ আগবঢ়োৱা অবদানৰ কথা সুবঁৰি মাতৃ সকলৰ সন্মানাৰ্থে "" মাতৃ দিৱস "" পালন কৰি আহিছো । আমি সকলোৱে জানো সেই সকল ব্যক্তি সদায সৌভাগ্যৱান যি সকলৰ মাতৃ বৰ্তমান জীবিত । এগৰাকী নাৰীয়ে সেইটো ভালদৰে অনুভব কৰে যে এটা সময়ত তেওঁৰ এগৰাকী মাতৃ হব । মাতৃ হোবা সেই সৌভাগ্য কথা হয়তো তেওঁৰ হয়তো ভাষাৰে বুজাব নোবাৰে । এখন ঘৰৰ পৰা গৈ আন এখন ঘৰ আকোঁৱালি লৈ সমস্ত দ্বায়িত্ব লগতে নিজৰ সতি সন্ততিক ডাঙৰ দীঘল কৰা উপৰিও সমাজৰ বিভিন্ন অনুষ্ঠান প্ৰতিষ্ঠান আদিৰ জৰিয়তে নিজকে সমাজত প্ৰতিষ্ঠা কৰা ত্যাগ আমি পাহৰি যোবা উচিত নহয । আজি সমাজ ব্যৱস্থাত কিছু ক্ষেত্ৰত দেখা পোৱা যায যে মাতৃ সকলৰ কথা আমি পাহৰি নিলাজ ৰ দৰে আমি নিজৰ পুত্ৰ পৰিবাৰ লগত আনন্দত মতলীয়া হৈ পৰো । নিজা জন্ম দিযা মাতৃগৰাকীক দাসী দৰে ব্যৱহাৰ কৰো । বছৰৰ যিকোনো উৎসব আদিত নিজৰ মাতৃক পাহৰি যোৱা বহু উদাহৰণ আজি সমাজত পৰিলক্ষিত । এই সকলোবোৰ দোষ -কষ্ট সহ্য কৰি সতি সন্ততি বিপদৰ সময়ত সকলোতকৈ আগত খবৰ আৰু যত্ন লোৱা নাৰী গৰাকীয়ে হল মা ।""মা"" তুমি অনন্যা । কবি আনন্দ চন্দ্ৰ আগৰৱালা কৈছে --'---------- "" কোনে মোক তুলি -তালি কৰিলে ডাঙৰ মৌ সনা মিঠা মাতে মাৰিলে ভাগৰ কৰিছিল স্নেহ মোক দুগালত চুমা খাই তেওঁ মোৰ পূজনীয় মৰমৰ আই । """

*** নেপথ্যত মই ভোলানাথ এ কৈছো ---""( দ্বিতীয় খণ্ড ) গল্পকাৰে গল্পটো লেখা সামৰি বিয়া লৈ বুলি ওলাল । দুয়োৰে একেলগে গাওঁৰ বিয়া খনলৈ ৰাওনা হল । বহু আশা আৰু সপোন লৈ দুজন অচিনাকি মানুহ এদিন সমজুৱা মাধ্যমেৰে চিনাকি হয আৰু বিবাহৰ দৰে সামাজিক অনুষ্ঠান আয়োজন কৰি দুয়ো একেলগে চিৰদিনৰ বাবে সুখ -দুখ লগৰী হিচাপে থাকিব সংকল্প লৈ যুগ্ম জীৱন আৰম্ভ কৰাৰ পদ্ধতিটোৱে হল বিবাহ । গতিকে তেওঁলোকৰ মংগলাৰ্থে বিবাহ অনুষ্ঠানত উপস্থিত থকা আৰু আৰ্শীবাদ দিয়া উপৰিও দিহা-পৰাৰ্মশ দিবলৈ বুলি দুয়ো যাত্ৰা কৰিলে । ৰাতি বহুত হল বিবাহ ঘৰৰপৰা আহোতে আজি ভোলানাথৰ বিষয়ে পুণৰবাৰ লেখা ইচ্ছা প্ৰকাশ কৰি গল্পকাৰে নিজা ৰূমৰ টেবুলৰ কাষত বহি কলমটো তুলি ললে । নন্দৰামেও আইদেউ পৰিয়ালৰ সদস্য সকলক প্ৰভু ইশ্বৰ আদেশ অনুসৰি নিমন্ত্ৰণ জনোৱা লগতে আইদেউ লগত আনিবলৈ অনুৰোধ কৰিলে । যথা সময়ত আইদেউ আৰু পৰিয়ালৰ সকলো সদস্য প্ৰভু ইশ্বৰ অস্থায়ী সত্ৰ নামঘৰ ত উপস্থিত হল । প্ৰভু ইশ্বৰে নন্দৰাম ৰ উপস্থিত আইদেউ পৰিয়ালৰ সদস্য সকলক নিমন্ত্ৰণ কৰা উদ্দেশ্য অবগত কৰি কলে,"" সেই বৈষ্ণৱী সকল আজি আপোনালোকৰ নিমন্ত্ৰণ কৰা ঊদ্দেশ্যে হল আমাৰে বৈষ্ণৱ ভকত নন্দৰাম এ আপোনাসৱৰ আইদেউ ক মনেপ্ৰাণে গ্ৰহণ কৰি যুগ্ম জীৱন আৰম্ভ কৰিবলৈ ইচ্ছা প্ৰকাশ কৰা কথাটো তেওঁৰ পৰা গম পোৱা বাবে আপোনাৰ সবক নিমন্ত্ৰণ জনোৱা হল । কোনো মনুষ্য জন্ম, মৃত্যু, বিবাহ বিষয়ে সঠিক কৈ উল্লেখ কৰিব নোৱাৰে । গতিকে এই শুভক্ষনত আপোনাৰ সবে মতামত দিলে গুৰু জনা আসন খনকে সাক্ষী কৰি দুয়োৰে মংগলাৰ্থে আৰ্শীবাদ দি বিদায দিব পাৰো । "" আইদেউ পৰিয়ালৰ সদস্য সকলে কলে "" প্ৰভু ইশ্বৰে যি ভাল দেখে তাকে কৰক । তাত আমাৰ কোনো ধৰনৰ আপত্তি নাই । "" "" তেন্তে শুনা এই নামঘৰৰ দাতিতে থকা মাটি বিঘা নন্দৰামক আমাৰ লগত থাকিব বৈষ্ণৱ সকলক সেবা আগবঢ়োৱা বাবে উপহাৰ হিচাপে গ্ৰহণ কৰিব দিলো । আৰু আপানৰ সবে নিজা পুত্ৰ দৰে সকলো কথা শিকাই বুজাই নন্দৰাম ক গ্ৰহণ কৰিব বুলি আশা কৰি গুৰু জনা আসনক সাক্ষী কৰি আমাৰ তৰফৰপৰা আৰ্শীবাদ কৰিলো । প্ৰভু ইশ্বৰে তেওঁলোকৰ যুগ্ম জীৱনৰ প্ৰতিটো ক্ষণতে সহায কৰক আৰু আপোনাৰ সবক বিদায দিলো । "" বুলি প্ৰভু ইশ্বৰে কলে । সকলোৱে প্ৰভু ওচৰত আঠু লৈ নতুন জোবাই সৈতে ঘৰলৈ বুলি যাত্ৰা আৰম্ভ কৰিলে । আইদেউ পৰিয়ালৰ সদস্য সকলে নন্দৰাম ক নিজকে থকা মেলা সুবিধা কণ কৰি দিয়া লগতে জীবিকা পথৰ বাবে গৰু আৰু খেতি মাটি কেইডৰা মান সংগ্ৰহ কৰি দিলে । আইদেউ প্ৰেৰণা আৰু বুদ্ধি অনুসৰি নন্দৰাম এ হাবি ভাঙি বহু বিঘা মাটি মুকলি কৰি খেতি পথাৰৰ কামৰ লগতে গৰু -মহ খুটি স্থাপন কৰি স্বাবলম্বী হল । লাহে লাহে নন্দৰাম আৰু আইদেউৰ মাজলৈ এটি দুটি কৈ পাচোঁটা পুত্ৰ সন্তান আৰু দুগৰাকী কন্যা সন্তান জন্ম হল । হাঁহি ধেমালি মাজত আৰম্ভ কৰা যুগ্ম জীৱনৰ কোনো এক ক্ষণত দুয়োবে দূখ কৰে কাৰণ তেওঁলোকৰ ডাঙৰ পুত্ৰ জন্ম গত ভাবে অকৰা । এইদৰে দিন বোৰ আগুৱাই গল সাতোটা সন্তান লাহে লাহে ডাঙৰ দীঘল হল ডাঙৰ জনে খেতি পথাৰ কামত মন দিলে আৰু বাকী কেইজনে পঢ়াশালি লৈ অহা যোৱা কৰা লগতে ঘৰৰ কাম ত সময সুবিধা অনুসৰি সহযোগ কৰি গল । নন্দৰামে আৰু আইদেউ বয়স বাহি অহা লগে লগে ঘৰুৱা কাম বনত কৰি ঘৰতে পুবা গধূলি ইশ্বৰৰ নাম ললে । সেইসময়ত অসমত ইংৰাজ খেদি ভাৰত স্বাধীন কৰিব বাবে সকলো অঞ্চলত আন্দোলন কাৰ্য্যসূচী জনসাধাৰণে হাতত লৈছিল । সেই আন্দোলনৰ কাৰ্যসূচীত নন্দৰাম ৰ ডাঙৰ পুত্ৰ বাহিৰে বাকী ছজনে সক্ৰিয়ভাৱে অংশ গ্ৰহণ কৰিছিল । আৰু ভাৰতৰ স্বাধীনতা হোবা পিছত তেওঁলোকে মুক্তিযোদ্ধা হিচাপে চৰকাৰৰ পৰা সন্মান লাভ কৰিলে । ( তৃতীয খন্ডত পৰবৰ্তী লেখা প্ৰকাশ )

১)কেৰেলা পাত: আইৰন, মেগনেচিয়াম, পতাচিয়াম, ভিটামিন C ৰ উৎস। মধুমেহ নিয়ন্ত্ৰনত সহায় কৰে, কলেষ্ট্ৰৰেল নিয়ন্ত্ৰণ কৰে, চুলি আৰু চালৰ ৰোগ প্ৰতিৰোধ কৰে, লিভাৰৰ বিসংগতি দূৰ কৰে, শৰীৰৰ ছৰ্বি কমায়, ৰোগ প্ৰতিৰোধী ক্ষমতা বৃদ্ধি কৰে। ২)চজিনা পাত: অস্থি মজবুত কৰে, ৰক্তসংশোধন কৰে, ডায়বেটিছ নিয়ন্ত্ৰনত সহায় কৰে, হজমী শক্তি বৃদ্ধি কৰে আৰু যৌন দূৰ্বলতা নাশকৰে। ৩)ওলকচু: কেঁচুমূৰীয়া ভালকৰাত সহায়ক আৰু গ্ৰহণী ৰোগ নাশক। ৪)কচুশাক: পিত্ত আৰু শোথ ৰোগ নাশক। ৫)কঁঠালৰ মুচি: কেঁচুমূৰীয়া আৰু পোৰণী গ্ৰহণী নাশক। ৬)কলমৌ শাক: স্তনত গাখীৰ বৃদ্ধি কৰে, পুৰুষৰ শুক্ৰবৰ্দ্ধক ৰুপে কামকে। ৭)দুপৰ টেঙা: English: Sprout leaf প্ৰস্ৰাৱৰ ৰোগ নাশক, বৃক্কৰ পাথৰ নাশক, জণ্ডিচ ৰোগৰ সুপথ্য। ৮)কাঠআলুৰপাত: English: White Yam : : বলবৰ্ধক। ভিটামিন B6, B1, ফলিক এচিড আৰু c ভিটামিনৰু ভাল উৎস। ৯)কুকুৰাঠেঙীয়া: English: Bandicotberry: : দাঁতৰ ৰোগ, কেন্সাৰ, ডায়বেটিছ, জ্বৰ, খৰ-খজুলি আদি ৰোগ নাশক। ১০)কেঞাবন: English: Nut grass চালৰ ৰোগ নাশক, ছৰ্বি নাশক,ডায়েৰীয়া নাশক, হজমী শক্তি বৰ্ধক। ১১)অমিতা ফুল: English:papaya ই হজম শক্তি বৃদ্ধি কৰে, যকৃত সৱলকৰে, কৰ্কটৰোগ, কুকুৰীকণা নাশক, পেটৰ ঘাঁ শুকুৱাত সহায় কৰে। ১২)কোমোৰা পাত: English: Ash gourd ৰক্তক্ষৰণ বন্ধ কৰি ঘাঁ শুকোৱাত সহায় কৰে, হৰমনৰ বিসংগতি দূৰকৰাত সহায় কৰে, শৰীৰৰ উজন হ্ৰাস কৰাত সহায় কৰে। ১৩)খুতৰাশাক: English:green amaranth হজম শক্তি বৃদ্ধি কৰে, ভোক বঢ়াই, পিত্ত, কফ, বিষ নাশক। ১৪)গাখীৰতী: English: Milky herb স্নায়ু ৰোগ, দাঁতৰ ৰোগ, শ্বাস-প্ৰশ্বাস জনিত ৰোগ আৰু কোষ্ঠকাঠিন্য আাদি দূৰ কৰে। ১৫)গৰুখিচ: English: Wild strawberry গাউত, আৰ্থাৰাইটিছ, ডায়েৰীয়া,ছালৰ ৰোগ নাশক আৰু দেহৰ ৰোগ প্ৰতিৰোধি ক্ষমতা বৃদ্ধি কাৰক। ১৬)আদা: English:Ginger হজমিশক্তি বৃদ্ধি কৰে, কাহ, বমি, বীজাণু নাশক। ১৭)চালকুঁৱৰী আগ: English: Aloevera চালৰ ৰোগ নাশক, পৰিপাক ক্ৰীয়া মজবুত কৰে, ডায়বেটিচ নিয়ন্ত্ৰনত সহায় কৰে, কোষ্ঠকাঠিন্য দূৰকৰাত সহায় কৰে। ১৮)চিৰতা পাত: মেলেৰিয়া, বহুমূত্ৰ ৰোগ দূৰ কৰে, তেজৰ পৰিস্কাৰ কৰে, চালৰ ৰোগ দুৰ কৰে। ১৯)চুকাশাক: English: Sorrel বায়ু ৰোগ নাশক ২০)চেংমৰা/চেঙামু: English: Spiny arum হাপানী, ব্ৰংকাইটিছ, বাট বিষ, পেটৰ বিষ নাশক ২১)জবাফুল: English:China rose: : চুলিৰ সমস্যা দুৰ কৰে, ৰক্ত শোধন কৰে, ৰক্তস্ৰাৱ আৰু কলেষ্ট্ৰৰেল নিয়ন্ত্ৰন কৰে। ২২)জলকীয়া পাত: দৃষ্টিশক্তি বৃদ্ধিৰ কাৰক, চাল আৰু চুলি মজবুত কৰে, সংক্ৰমন ৰোধকৰে, ৰক্তস্ৰাব কমাত সহায় কৰে, শ্বেতৰক্তকনিকা বৃদ্ধিৰ কাৰক। ২৩)জাতিলাউ পাত: English: gourd Bottle: পুষ্টিকৰ, শীত বীৰ্য, শুক্ৰবৰ্দ্ধক। ২৪)জালুকপাত: English:Black pepper: বীজাণু নাশক, গা বিষ নাশক। ২৫)জিকা পাত: English: Ridge gourd পুষ্টিবৰ্ধক, ইয়াৰ গুটি চাইনাচাইটিচ নাশক। ২৬)জিলমিল: English: Pigweed ভোক বৃদ্ধিৰ কাৰক, বায়ু, পিত্ত, ক্ৰিমি নাশক। ২৭)জেটুলীপকা পাত: English: Wild raspberry ৰক্তবৰ্দ্ধক ২৮)জ্যেষ্ঠমধু পাত: English: Licorice: অন্তৰ ঘাঁ-শুকোৱাত সহায়ক,হৃদ ৰোগ, কফ, পিত্ত নাশক। ২৯)টিকনি বৰুৱা: English: Pickly ivys: শক্তিদায়ক। ৩০)টুবুকী লতা/ টুপুৰী লতা: কেন্সাৰ নাশক, মহিলাৰ বগাস্ৰাৱত ভাল কামকৰে, ৰোগ প্ৰতিৰোধী ক্ষমতা বৃদ্ধিৰ কাৰক। ৩১)টেঙামৰা: English: Rozella: গ্ৰহণী নাশক। ৩২)টেঙেচি টেঙা: English: Wood sorrel: স্মৰণ শক্তি বৃদ্ধিকাৰক, গ্ৰহণী নাশক। ৩৩)ঢেঁকীয়া: English: Fern পেট পৰিষ্কাৰক, ৰক্তবৰ্দ্ধক, শুক্ৰবৰ্দ্ধক। ৩৪)ঢেঁকীয়ালতি: English: Maidenhair creeper: : : বাট বিষ নাশক। ৩৫)তৰা গজালি: : পেলুৰ প্ৰতিষেধক। ৩৬)তিতাফুল/ৰামবাহক/ৰঙা বাহক: কিমি নাশক, ৰক্তশোধক। ৩৭)তিতাবাহক/ তিতাকুচি/বগা বাহক: English:Malbar nut. Botanical: Justicia adhatoda syn Adatoda vasica: হাঁপানী, ব্ৰংকাইটিছ, ডিঙিৰ বিষ, কাঁফ নাশক। ৩৮)তিঁয়হ পাত: English: Cucumber: Botanical: Cucumis sativus : পিত্ত পাথৰি ৰোগ নাশক, চকু উজ্জ্বলতা বৃদ্ধি কৰে। ৩৯)তুলসী পাত: English: Basil: Botanical: Ocimum sanctum: কাঁহ, হাঁপানী, কফ নাশক। ৪০)দহি কচু: English: Botanical: Alocasia odora: ফিটাপেলু নাশক, কোষ্ঠকাঠিন্য নাশক। ৪১)দাংবদি/লেছেৰা মাহ: English:Cowpea :Botanical: Vigna sinensis: পুষ্টি বৰ্ধক। ৪২)দুপৰটেঙা: English: Sproutleaf: Botanical: Bryophyllum pinnatum: পাথৰী নাশক, প্ৰস্বাৱৰ ৰোগ নাশক। ৪৩)দূবৰি বন: English: Dog grass:Botanical: Cynodon dactylon: মাহেকীয়াৰ সমস্যা দুৰ কৰা, শৰীৰৰ ৰোগ প্ৰতিৰোধী ক্ষমতা বৃদ্ধি কৰে। কোষ্ঠবদ্ধতা নাশক। ৪৪)দোৰোণশাক/দুৰুম/ দ্রুণ: English: Botanical: Leucas aspera: বাতশ্লেষ্মা নাশক, হজমী কাৰক, অৰ্শ, শোথৰ সুপথ্য। ৪৫)ধতুৰা: English: Thronapple: Botanicatl: Datura stramonium: ঘাঁ শুকোৱাত সহায় কৰে, হাঁপানী আৰু স্নায়ু ৰোগনাশক। ৪৬)ধনিয়া/মেমেধু: English: Coriander Botanical: Coriandrum sativum: ৰক্তহীনতা, চালৰ ৰোগনাশক, হৃদৰোগ নশক, বেক্টেৰিয়া বিজানু নাশক, হজম শক্তি বৰ্ধক। ৪৭)নৰসিংহ: English: Curry leaf: Botanical: Murraya koenigii: চকুৰ দৃষ্টিশক্তি বৰ্দ্ধক, পেটৰ বিষ নাশক। ৪৮)নহৰু : English: Garlic Botanical: Allium sativum: হজমী শক্তি বৰ্ধক, উচ্চ ৰক্তচাপ নিয়ন্ত্ৰক, হৃদৰোগ নাশক, জীৱনী শক্তি বৰ্ধক। ৪৯)নিলাজী বন: English: Sensitive plant: Botanical: Mimosa pudica: ডায়েৰীয়া প্ৰতিৰোধ কৰে, ডাইবেটিছ নিয়ন্ত্ৰন কৰাত সহায় কৰে, অৰ্শ ৰোগ নাশক, এন্টি ফাংগেল। ৫০)নীলকণ্ঠ: English: Blue fox tail: Botanical: Ecbolium linneanum: মাহেকীয়াৰ সমস্যা, বাট বিষ আৰু প্ৰাস্বাৰ সমস্যা দুৰীকাৰক। ৫১)নেওঠনীয়া/নেওঠনী: English(?)Botanical: Portulaca grandiflora: এজমা, ডাইবেটিছ, কন্সাৰ নাশক। ৫২)নেফাফু: English:Botanical: Clerodendrum colebrookianum: উচ্চ ৰক্তচাপ নিয়ন্ত্ৰিত। ৫৩)নুনি পাত: English: Mulberry:Botanical: Morus alba: ব্লাডচুগাৰ নিয়ন্ত্ৰন কৰে, জাৱনীশক্তি বঢ়ায়। ৫৪)পচতীয়া: English: (?) Botanical: Vitex pentaphylla: চালৰ ৰোগ নাশক, কঁফ নাশক। ৫৫)পদিনা: English: Mint: Botanical: Mentha viridis: গাৰ দুৰ্গন্ধ নাশক, ৰক্ত বৃদ্ধি কাৰক, পেটৰ বিষ নাশক, বাধক বেদনা নাশক। ৫৬)পনৌনৌৱা/পূর্ণনৱা: English: Hog weed : Botanical: Peperomia pellucid: ৰক্তবৃদ্ধি কাৰক, শোথনাশক, ঘাঁ শুকুৱা সহায়ক। ৫৭)পালেং: English: Spinach: Botanical: Spinacea oleracia: ৰক্ত, পিত্ত, বিষ দোষ নাশক, শিশুৰ পয়াঁলগা ৰোগ ভাল কৰে, ছাল নিমজ কৰে। ৫৮)পিৰালি পালেং: English: Garden spinach: Botanical: Talinum triangulare: প্ৰচুৰ ভিটামিনৰ উ ৎস, বল বৰ্ধক। ৫৯)পিঁয়াজপাত: English: Onion: Botanical: Allium cepa: মুখৰ আৰু খাদ্যনলীৰ বীজাণুনাশক, ৰক্তবৰ্দ্ধক, যক্ষ্মাৰোগৰ বীজাণু নাশক, শুক্ৰবৰ্দ্ধক। ৬০)পুৰৈশাক: English: Malabar nightshade: Botanical: Basella rubra, Basella alba: পুষ্টিকাৰক, কুকুৰীকণা নাশক, এলাৰ্জিত উপকাৰী, স্মৃতি শক্তি বৰ্দ্ধক। ৬১)বন জলকীয়া: English:Wild chilli: Botanical: Clematis cadmia: এন্টিচেপ্তিক। ৬২)বন জালুক: English:Wildpepper:Botanical: Oldenlandia diffusa, O. Corymbosa : ছালৰ ৰোগ, পেটৰ ৰোগ নাশক। ৬৩)বন ধনিয়া: English:Sweetleaf: Botanical: Scopuria dulcis : হজমিকাৰক, সুগন্ধিদায়ক, ৰুচিকৰ। ৬৪)বৰটেঙেচি: English: Irish shamrock: Botanical: Oxalis corymbosa: স্মৰণ শক্তি বৃদ্ধিত সহয় কাৰক, গ্ৰহণী নাশক। ৬৫)বৰালি বুকুৱা: English: Botanical: Pouzolzia zeylanica, P. Indica: ডিচেন্ট্ৰি, ঘাঁ, ফুঁড়া, প্ৰস্বাৱৰ সমস্যাত সহায়ক। ৬৬)বৰিয়াল/বৰবৰিয়াল/সোণবৰিয়াল: English: Broom jute Botanical: Sida cordifolia:মূত্ৰাশয় আৰু কিডনীৰ সমস্যা নাশক। ৬৭)বর্হমথুৰি/বৰমথুৰি: English: Lipstick champa: Botanical: Magnolia hodgsonii, Talauma hodgsonii: বেক্টেৰিয়া নাশক। ৬৮)বাবৰি/বালি বাবৰি: English: (?) Botanical: Myriactis javanica: ক্ৰিমি নাশক, ছালৰ কমনীয়তা বৰ্দ্ধক, বীৰ্যবৰ্দ্ধক, চকুৰ বাবে উপকাৰী। ৬৯)বিলাহী পাত: English: Tomato: Botanical:Lycopersicon esculentum: তেজবৰ্দ্ধক, ছাল নিমজ কাৰক। ৭০)বিশল্যকৰণি/তিতাবাহক/তিতাখাৰি English(?): Botanical: Jasticia gendarussa SynGendarussa vulgaris: বিষ নাশক। ৭১)বিহলঙনি: English: Botanical:Polygonum glabrum , P. Orientale: বিষ, বাত বিষ নাশক। ৭২)বেঙেনা(খৰুৱা): English: Brinjal: : ৰক্তবৰ্দ্ধক। ৭৩)বেতগাজৰ পাত: English: Slender Rattan Cane :Botanical: Calamus viminalis, V. Rotang: ক্ৰিমি নাশক, ৰক্তবৰ্দ্ধক। ৭৪)ব্ৰাহ্মীশাক: English: Brahmi: : স্মৰণ শক্তি বৃদ্ধিকাৰক, মৃগী ৰোগ নাশক, মাত পৰিষ্কাৰ কৰে, বায়ু সবল কৰে। ৭৫)ভাঙৰ আগ: English: Hemp : ভোক লগায়, কামভাৱ জাগৃত কৰে, নিদ্ৰাজনক। ৭৬)ভাতকেৰেলা: English: Spine gourd : : পুষ্টিকাৰক। ৭৭)ভীমৰাজ বন/ভৃগৰাজ: : হৃদয় টনিক, বেক্টেৰিয়া বিজানু নাশক, চুলিৰ সমস্যা নাশক, হজমী শক্তি বৰ্ধক। ৭৮)ভেঁকুৰি তিতা/তিতা ভেঁকুৰি: English: Pickly night shade:: ক্ৰিমি নাশক, তেজ পৰিষ্কাৰক, হাঁইফাই নাশক। ৭৯)ভেদাইলতা/ভাদুলিলতা/ভাদুলতা/মুকুন্দলতা/পাদুৰি লতা: English: Skunk vine: Botanical: Paederia foetida: শক্তিদায়ক, বাত, গ্ৰহণী নাশক। ৮০)মচন্দৰী/মুচন্দৰী/মচুন্দৰী: English: Heart leaf: Botanical:Houttuynia cordata: গ্ৰহণী নাশক, জ্বৰ, নিউমোনিয়া ৰোগত উপকাৰী। ৮১)মজাঠি/মজেঠি: English: Indian madder: বেক্টেৰীয়া প্ৰতিৰোধী, ডাইবেটিচ, কিডনী পাথৰ নাশক, ডিচেন্ট্ৰী প্ৰতিৰোধক। ৮২)মধুৰীআমৰ পাত: ডায়েৰীয়া, গ্ৰহনী নাশক। ৮৩)মধুসোলেং: গ্ৰহণী আৰু পেটৰ ৰোগ নাশক। ৮৪)মৰলীয়া পাত/ফুটুকী বন/ঠোঁটনী শাক/ঠোঠনী শাক: English: Chick’s wort: : পেট পৰিষ্কাৰক, পেটৰ ঘা, বদহজম, গ্ৰহণী, অনিদ্ৰা নাশক, বুদ্ধিকাৰক, মেদ নিবাৰিত কৰে। ৮৫)মৰিচা: English: Amarntha: Botanical: Amaranthus gangeticus: স্মৰণ শক্তি বৰ্দ্ধক, শৌচ স্বাভাৱিক কৰে, কৰ্কট ৰোগৰ পথ্য। ৮৬)মহানিমৰ পাত: English: Neem: তেজ পৰিষ্কাৰক, মেলেৰীয়া, বহুমূত্ৰ ৰোগ নাশক, বীজাণু আৰু কীটাণু নাশ কৰিব পাৰে। ৮৭)মাটি কাঁদুৰি: English: Sessile joyweed: Botanical: Alteranthera sessile: পেটৰ ৰোগৰ কাৰণে উপকাৰী। ৮৮)মানধনিয়া/নগা ধনিয়া: Englisndh: Long coriander: Botanical: Eryngium foetidum: হজমিকাৰক, সুগন্ধিদায়ক, ৰুচিকৰ। ৮৯)মানিমুনি(বৰ): English: Asiatic pennywort: Botanical: Centella asiatica: পেটৰ ৰোগ নাশক, স্নায়ুসবল কাৰক। ৯০)মানিমুনি(সৰু): English: Andem:Botanical: Hydrocotyl sibthorpiodes: স্মৰণ শক্তি বৰ্দ্ধক, গ্ৰহণী নাশক। ৯১)মূলাশাক: English: Radish : Botanical: Raphanus sativus: কোষ্ঠকাঠিন্য, ৰক্তচাপ নিয়ন্ত্ৰনৰ কাৰক, কিডনী ৰোগ নাশক, হাঁপানী নাশক। ৯২)ৰঙালাউ আগ: English: Pumpkin: Botanical: Cucurbita moschata: চকুৰ দৃষ্টি শক্তি বৰ্দ্ধক, পাতে হাড়, দাঁত মজবুত কৰে, গুটিয়ে শুক্ৰ বৃদ্ধি কৰে। ৯৩)লফা শাক: English: Cluster mallow Botanical: Malva verticillata: কিডনীষ্টন, হাঁপানী, বংকাইটিচ নাশক, নিদ্ৰাহীনতা, শানমইনা নাশক। ৯৪)লাই শাক: ৰোগ প্ৰতিৰোধী ক্ষমতা বৃদ্ধি কৰে, কেন্সাৰৰ প্ৰতিৰোধক, হৃদ যন্ত্ৰ শক্তিশালী কৰে, নিম্ন ৰক্তচাপৰ বাবে ভাল। ৯৫)হাতীখুতৰা/ হাতী চৰিলি/ কাঁটা খুতৰা: গ্ৰহণী আৰু বিষ নাশক ৯৬)মেথিশাক: English: Fenugreek: k foenum-graecum: বহুমূত্ৰ ৰোগ নিয়ন্ত্ৰক, মাজু আইত উপকাৰী। ৯৭)শেৱালি ফুল: English: Night jasmine : ক্ৰিমি নাশক, জ্বৰ নাশক। ৯৮)উৰহী: English: Dolichs bean: : শুক্ৰকাৰক, বলকাৰক। ৯৯)লাইজাবৰী: English:Tropical chickweed কফ নাশক, চাইনাচাইটিচত উপকাৰী। ১০০)শুকলতি: English: Patchouli: গ্ৰহণী, প্ৰসূতি ৰোগ নাশক, গাঁঠিৰ বিষ উপশম কৰে। ১০১)কালমেঘ: English: Kalmegh যকৃত শক্তি দায়ক, মেলেৰীয়া, বহুমূত্ৰ নাশক, ৰক্ত পৰিষ্কাৰক। ●সংগ্ৰহিত ডাঃ হৰিকান্ত দাস। ★★★অনুগ্ৰহ কৰি পেজ টো লাইক কৰিব★★★

*** পাপ,পূণ্য মাজতে মানব জীৱন টো *** পৃথিৱীত বসবাস কৰা জীব সমূহৰ ভিতৰত মানব জীব শ্ৰেষ্ঠ বুলি বিবেচিত কৰা হয । কাৰণ মানব বা মানুহৰ আবেগ, অনুভূতি, দয়া আৰু বিবেক ইত্যাদি আছে । নিজা বিবেকৰ জড়িয়তে মানুহে শুদ্ধ -অশুদ্ধ, ভাল-বেযা ইত্যাদি বিবেচনা কৰিব পাৰে । গতিকে প্ৰতিজন মানুহে পাপ পুণ্য বিশ্লেষণ কৰি পৰা ক্ষমতা আছে । আনৰ আগত ইশ্বৰ বা পাপ ,পূণ্য বিশ্বাস নকৰো বুলি যুক্তি আগবঢ়োৱা জনেও জীৱনৰ কোনো এক ক্ষণত ইশ্বৰ বা পাপ-পূণ্য ইত্যাদি গোপনে বিশ্বাস কৰা লগতে অনুসূচনা কৰিব বাধ্য হয । পুবা শুই উঠা পৰা বিচনালৈ যোৱা সময়ৰ লৈকে প্ৰতি জন ব্যক্তিয়ে জ্ঞাত বা অজ্ঞাত ভাবে এনে কিছুমান কাম কৰিবলৈ বাধ্য হয যিবোৰ কামৰ ক্ষেত্ৰত সমালোচক সকলে তেওঁক লৈ সমালোচনা কৰা সময়ত পাপ-পূণ্য কথা পৰিলক্ষিত হয । পৃথিৱীত বসবাস কৰা প্ৰতিজন মানুহে যিহেতু ইশ্বৰ নামৰ এক অদৃশ্য শক্তি বিশ্বাস কৰে । গতিকে এই সূত্ৰ অনুসৰি সকলোৱে পাপ-পূণ্য বিশ্বাস কৰে । এতিয়া মূল কথা হল মানব জাতি কল্যান আৰু উন্নয়ন হকে কৰা কাৰ্য্য সমৃহ হল পূণ্য আৰু বাকী সমূহ পাপ । ইয়াৰ উপৰিও মানুহ চৰিত্ৰ দোষ সমূহ সংশোধন কৰা ক্ষেত্ৰত সমাজ ব্যৱস্থাত পাপ-পূণ্য দিশটো উপস্থাপন কৰি সমালোচনা কৰা হয । ইয়াৰ মূল লক্ষ্য হল যাতে শৃংখলা বদ্ধ ভাবে পৰিচালিত হৈ সুখ,শান্তি, সমৃদ্ধি আৰু ঐক্য এনাজৰী মাজত মানব জাতি জয গান গাব পৰা যায । সেইবাবে পৃথিৱীৰ সকলো ধৰ্মৰ গ্ৰন্থ সমূহত পাপ-পূণ্য কথা পৰিলক্ষিত । আমাৰ বিবেক থাকিও কোনো কোনো ক্ষেত্ৰত আমি বিবেকহীন কাম কৰি যোৱা হাজাৰ হাজাৰ উদাহৰণ পৰিলক্ষিত । আজি সমাজৰ এক শ্ৰেণী লোকে নিজৰ স্বাৰ্থৰ হকে নিজৰ সম্পৰ্ক লোকৰ ক্ষেত্ৰত ও বিবেকহীন কাৰ্য্য সম্পাদন কৰা হাজাৰ হাজাৰ উদাহৰণ পোবা যায । উদাহৰণ স্বৰূপে বৃদ্ধাশ্ৰম আজি সমাজৰ এক নতুনত্বৰ চিন্তা বা মানসিকতা । পিতৃ -মাতৃ বৃদ্ধ হলে লালন পালন কৰাতকৈ বৃদ্ধাশ্ৰমত ৰাখিব লাগে । শিশুটোৱে নিজে খোজ কাঢ়ি অকণমান জনা হলে আবাসী বিদ্যালয়ত নামভৰ্তি কৰি নিজকে মুক্ত কৰিব বিচৰা এক নতুন মানসিকতা পৰিলক্ষিত । আৰু সেই সকলোকে এসময়ত অনুসূচনা কৰে জীবনত কি পাপ কৰিলো? এখন সুস্থ সবল চিন্তা ধাৰা সমাজ প্ৰতিষ্ঠা কৰা ক্ষেত্ৰত এসময়ত পাপ-পূণ্য বিষযটোবে গুৰুত্বপূৰ্ণ লাভ কৰিছিল যদিও ধৰ্মৰ কিছু গোড়ামিৰ বাবে সেইবোৰ গুৰুত্ব কমি নতুন মানসিক চিন্তা প্ৰচলন হোবা উদাহৰণ ওপৰত উল্লেখ কৰা হৈছে । যেতিয়া লৈকে প্ৰতি জন ব্যক্তিয়ে নিজৰ স্বাৰ্থৰ কথা চিন্তা কৰি সমাজৰ বিভিন্ন স্তৰত কাম কৰি যাব তেতিয়া লৈকে পৃথিৱীৰ সকলো স্তৰত পাপে স্থান লাভ কৰি এটা সময়ত সকলোৱে ক্ষতি কৰিব । গতিকে প্ৰথম নিজা পৰিয়ালটোৰ সকলোকে গুৰুত্ব দি উন্নতি সাধন কৰিব পৰা কাম জড়িয়তে সমাজৰ সকলো স্তৰৰ লোকক একেডাল এনাজৰী ডোলেৰে বান্ধি সকলো উন্নয়ন কথা চিন্তা কৰিব পাৰিলে হে পূণ্য ই সমাজত স্থান পাব । যিহেতু পাপ-পূণ্য মাজত হে মানব জীৱন ।

** নেপথ্যত :: "" মই ভোলা নাথে এ কৈছো -----"" এটা গল্পৰ কাহিনী সন্ধানত যেতিয়া গল্পকাৰে কল্পনা সাগৰত মগ্ন আছিল ; ঠিক সেই সময়তে তেওঁৰ ঘৰত স্বয়ং ভোলা নাথ উপস্থিত হৈছিল কিবা এটা কামৰ সমাধান বিচাৰি । সেইসময়ত গল্পকাৰে নিজা ঘৰৰ চোতালত বহি আছিল । গল্পকাৰ দেখা লগে লগে মিচিকিয়াই হাঁহিটোৱে ভোলানাথ এ সুধিলে, "" হেৰা ডম্বৰু তোমাৰ গাটো ভাল নহয় নেকি? তোমাৰ মনটো ৰঙালী নহয যে ?"" গল্পকাৰ এ হাঁহি মাৰি কলে ,"" গাটো ভালেই । কিন্তু এটা গল্প কাহিনী সন্ধানত আছো । পিছে তুমি এই পুৱাতে যে ।"" গল্প কাহিনী বাবে চিন্তা প্ৰয়োজন নাই । তুমি দেখোন মোৰ বিষয়ে গল্প বিষয বস্তু লৈ লিখিব পৰা । ""---ভোলানাথ এ কলে । গল্পকাৰে মই খুলি হাঁহি মাৰি কলে, "" হয়তো তোমাৰ জীৱনত ঘটি যোৱা ঘটনাবোৰ ও এটা কাহিনী হব পাৰে । তোমাক কি বুলি ধন্যবাদ জনাম ভাষা বিচাৰি পোৱা নাই । ""ইটো সিটো কথা পাতি ভোলানাথক গল্পকাৰে বিদায় দি নিজৰ ৰূমৰ টেবুলৰ কাষ পালেগৈ । ওচৰতে থকা চকী খন টানি বহিলৈ টেবুলত থকা বহী আৰু কলমটো হাতত তুলি ললে । বহু সময় চিন্তা কৰি কলমটোবে লিখিব আৰম্ভ কৰিলে "" মই ভোলানাথ এ কৈছো ---" । নগাঁও জিলাৰ গুৰিমাৰি অঞ্চলৰ নন্দৰাম নাথে শংকৰীযা কলা কৃষ্টি, একশৰণ ধৰ্ম প্ৰতি আকৰ্ষিত হৈ মাজুলী দক্ষিণ পাত সত্ৰলৈ ঘৰবাৰী ত্যাগ কৰি গোপনে আহি সত্ৰৰ সত্ৰাধিকাৰ শৰনাগত হৈ কেবলীযা ভকত হিচাপে সত্ৰতে থাকিব ললে । সেইসময়ত সত্ৰাধিকাৰ মহাপ্ৰভুবে বিভিন্ন স্থানত থকা ভকত সকলক সুবিধাৰ্থে বিভিন্ন স্থানত অস্থায়ী শিবিৰ পাতি সত্ৰ আদৰ্শ প্ৰচাৰ কৰা লগতে ভকত সকলক শৰন ভোজন দিব বাবে ঘুৰি ফুৰোতে নন্দৰামক লগত লৈ গৈছিল । প্ৰভু বিশ্বাসী নন্দৰাম এও প্ৰভু আদেশ শিৰোধাৰ্য্য কৰি সিঠাই ইঠাই প্ৰভু লগত ঘুৰি ফুৰোতে এবাৰ গোলাঘাট জিলাৰ কুৰুৱাবাহী সত্ৰ লৈ অহা পথত দেৰগাঁৱৰ গেলাবিল নদী দাঁতিকাষৰীয়া অঞ্চল ফুলগুৰি চাপৰিত অস্থায়ী ভাবে পতা শিবিৰত বহু কেইমাহ জিৰণি লৈ ভক্ত সকলক শৰন ভোজন দিয়া দিহা কৰিলে । নন্দৰামেও সেই কেইমাহমান প্ৰভু সকলো কামত সহযোগীতা কৰা লগতে প্ৰভু আগমনৰ কথা প্ৰচাৰৰ বাবে দাঁতিকাষৰীয়া অঞ্চল ৰ বৈষ্ণৱক দেখা সাক্ষাত কৰা সময়ত এগৰাকী ৰূপে গুণে গুণৱতী যুবতী আইদেউ প্ৰেমত পৰিল আইদেউ আৰু নন্দৰাম প্ৰেমৰ কাহিনী গম্ভীৰ হোবাত ইকান সিকান কৰি প্ৰভু ইশ্বৰেও অবশেষত গম পালে । এদিন ফুলগুৰি পুখুৰী পৰা পানী তুলি নন্দৰামে অস্থায়ী ভাবে প্ৰতিষ্ঠা কৰা সত্ৰ নামঘৰটো পৰিস্কাৰ কৰা সময়ত প্ৰভু ইশ্বৰে নন্দৰাম চলন-ফুৰন জিৰণি চৰাত বহি লক্ষ্য কৰি আছিল আৰু কিছু সময়ৰ পিছত নন্দৰামক তেওঁৰ কাষলৈ মাতি পঠিয়ালে । নন্দৰামেও খৰধৰকৈ গাটো তিয়াই উঠি জিৰণি চৰাত বহি থকা প্ৰভু ওচৰত আঠু লৈ সেবা ললে । প্ৰভু ইশ্বৰেও আৰ্শীবাদ দি বহু সময় নন্দৰাম লৈ চাই হাঁহি মাৰি কলে, """ আপুনি যদি সংসাৰ কৰিব ইচ্ছা প্ৰকাশ কৰিছে তেন্তে আপুনি সংসাৰ নিশ্চিত মনে কৰিব পাৰে । আৰু এটা দিন পিছত মই মাজুলী লৈ যাত্ৰা কৰিম । গতিকে সকলো সিদ্ধান্ত আপোনাৰ ওপৰত । লাজ বা ভয নকৰিব । যদি আপোনাৰ সিদ্ধান্ত ইতিবাচক হয তেন্তে বৈষ্ণৱী গৰাকী লগতে পৰিয়ালৰ সদস্য সকলক মই মাতিছো বুলি কব । তেওঁলোক কিছু দিহা দি স -সন্মানেৰে আপোনাক মই বিদায দিব বিচাৰো ।"" কথাষাৰ কৈ প্ৰভু ইশ্বৰে সত্ৰ নামঘৰত প্ৰবেশ কৰিলে গৈ । গল্পকাৰে লিখি থাকোঁতে তেওঁলোকৰ পদূলিৰে আযতি সককে বিয়া নাম গাই পানী তুলিব যোবা দৃশ্যটো ৰূমৰ খিৰিকীৰ খনে জুমি চালে । "" হেৰি শুনিছেনে আজি গধূলিকৈ কতো ওলাই নাযাবা । দৰা কন্যা আৰ্শীবাদ এটা দিব বাবে বিয়া ঘৰলৈ যাব লাগিব ।"" --ভিতৰৰপৰা শ্ৰীমতীয়ে মাত লগালে ।( পৰবৰ্তী লেখাত ।)

@@একাপ চাহৰ অনুভৱ@@@ আগচোতালৰ বাৰান্ডা খনত আৰামি চকী খনত আউজি বাতৰি কাকত খন হাতত লৈ চকু ফুৰাবলৈ চেষ্টা কৰা মহেন্দ্ৰ বৰুৱাই বৰ ভাগৰুৱা অনুভৱ কৰাই নহয় আজি কালি অকলশৰীয়াও অনুভৱ কৰে ৷ তেতিয়া মহেন্দ্ৰ বৰুৱা চকু কেইটা জপাই অনুৱভ কৰা লগতে অতীতৰ হেৰাৱ খোজা স্মৃতিবোৰ মনত পেলাৱলৈ চেষ্টা কৰে ৷ বয়স হৈ অহা কাৰণে চকু দুটাইও ভালকৈ নেদেখে, লাখুটি ডাল নহলেও ইফাল সিফাল কৰিব নোৱাৰে ৷ বৰ্তমান তেওঁ সাৰথি একমাত্ৰ ঘৰুৱা কাম কৰা বিধৱা মহিলা মালতী ৷বৰুৱা পত্নী বিয়োগ হোৱা পিছৰে পৰা স্বাস্থ্য, খোৱা, বোৱা আদি সকলো দিশতে মালতিয়ে তদাৰক নকৰিলে পৰিয়াল আন সকলৰ খৱৰ নাই ৷ শিক্ষকতা নিচিনা কামত জীৱনটো উৎসৰ্গা কৰি বহু ছাত্ৰ ছাত্ৰীক মানুহ হিচাপে গঢ়ি তুলিব সক্ষম হল যদিও নিজা লৰা ছোৱালী কেইটাক মানুহও মানুহ কৰিলে যদিও তেওঁ জীৱন অন্তিম সময়কণত লৰা ছোৱালী কেইটা পৰা যি আশা কৰিছিল সেই আশাবোৰ পূৰণ নোহোৱা বাবে তেওঁ অকলশৰীয়া অনুভৱ কৰে ৷ পুৱা পৰা ৰাতি শোৱাপাটিলৈ নোযোৱালৈকে হামিয়া হিকতিয়া সময়বোৰ প্ৰায় পাৰ কৰে ৷ মাজে সময়ে চুবুৰিটো ই ঘৰ সি ঘৰলৈ গৈ কিছু সুখ দূখ কথা পতা লগতে চুবুৰিটো ৰাজহুৱা অনুষ্ঠান প্ৰতিষ্ঠান বোৰত অংশ গ্ৰহণ নকৰা কৰি আনন্দ পালেও ঘৰখনত যেন সেই আনন্দ বোলা বস্তুটো অভাৱ হৈছে তেওঁ বৰকৈ আজি কালি অনুভৱ কৰে ৷ তেওঁ ছোৱালী মীনাক্ষিক বিয়া দিয়া পিছত একমাত্ৰ পুত্ৰ সৌৰভৰ সংসাৰ খন পাতি দিছিল ঘৰ খন ধৰি ৰাখিব বাবে কিন্তু তেওঁ ভৱাদৰে সেইটো নহল গৈ ৷ চৰকাৰী চাকৰি সূত্ৰে পূত্ৰ ই ঠাই পৰা সি ঠাই বদলি হৈ ঘূৰি ফুৰা ৰাজহ চক্ৰ বিষয়া সৌৰভ ৰ লগে লগে সৌৰভৰ পত্নী পুত্ৰও ঘুৰি ফুৰে ৷ মহেন্দ্ৰ বৰুৱা একমাত্ৰ নাতি বিপ্লব হঠাৎ সৌৰভৰ পুত্ৰ পুৱা গধুলী ফোনৰ জড়িয়তে তেওঁ খবৰ লয় ৷ জী জোৱাই চাকৰি সূত্ৰে অসমৰ বাহিয়ত থাকে ৷ গতিকে কেতিয়াৱা কেতিয়াৱা মনত পৰিলে ফোনৰ জড়িয়তে কথা বতৰা হয় ৷ পত্নী দেৱলতা বিয়োগ হোৱা পিছত বৃহৎ ঘৰটো শূন্য হৈ পৰাত চুবুৰী মালতীক তেওঁ বাৰি ঢাপতে সৰুকৈ জুপুৰি এটা সাজি লৰা ছোৱালী কেইটা সৈতে ৰাখি নিজা ঘৰ খনৰ চোৱা চিতা দ্বায়িত্ব দিয়ে ৷ সৌৰভে ফোন জড়িয়তে ঘৰটো ভাড়া দি তেওঁলোকৰ লগত থাকিব বাবে মহেন্দ্ৰ বৰুৱাক কয় যদিও তেওঁ ইচ্ছা প্ৰকাশ নকৰে ৷ আজি তেওঁ বৰ ভাগৰুৱা অনুভৱ কৰিছে শিক্ষকতা চাকৰি কালৰ পৰা সঘনাই চাহ আৰু তামোলখন খোৱা অভ্যাসটো গঢ লৈ উঠা বাবে এতিয়া তেওঁ হুমুনি থাকিব লগা হয় ৷ দেৱলতাই তেওঁ সেই অনুভৱ কণ বুজি পাইছিল কাৰণে সময়ে সময়ে সেই খাদ্য দুবিধ যোগান ধৰিছিল ৷ আজি পত্নী নোহোৱা দহটা বছৰ অতিক্ৰম কৰিলে ৷ তেওঁ পত্নী পিছতে এতিয়া সেইবোৰ সাধ্য অনুসৰি কামৰ ব্যস্তা মাজত মালতীয়ে যোগান ধৰে ৷ যোৱা কালি পৰা মালতী গাটো বৰ ভাল নহয় বুলি তেওঁ গম পাই সেইহে তেওঁ একাপ চাহৰ অনুভৱ ৰ ইচ্ছা চকুদুটা জপাই দমন কৰিব চেষ্টা কৰিছে ৷

** জীবনৰ চাবিকাঠি ::আবেগ-অনুভূতি,সফলতা- বিফলতাৰ ইত্যাদি -----***( আত্ম বিশ্লেষণ ) আমি জীৱশ্ৰেষ্ঠ মানুহৰ; আমাৰ বিবেক দ্বাৰা পৰিচালিত । আবেগ-অনুভূতি আৰু সফলতা বিফলতাৰ চাবিকাঠি আমাৰ নিজৰ হাতৰ মুঠিত । টকা পইচা; শিক্ষা দীক্ষা জড়িয়তে আমি যিমানেই আগবাঢ়ি গলে ও নিজকে সফল ব্যক্তি বুলি পৰিচয দিব বা প্ৰমাণিত কৰি নোবাৰিম । কাৰণ আমি আত্ম বিশ্লেষণ নকৰো ;অতীতক পাহৰি যোৱা স্বভাৱৰ বাবে আমি অসফল । প্ৰতিবাদ সাব্যস্ত কৰা আগতে আমি বিশ্লেষণ কৰি চোৱাতো উচিত বুলি ভাবো । আত্ম গৌৰৱৰ বাবে চৰিত্ৰ দাগী লগা জীব শ্ৰেষ্ঠ মানুহ ৰূপত সেই সময়ত বা কিছুমান ক্ষেত্ৰত নিজেই লজ্জাজনক হোৱাৰ পৰিপ্ৰেক্ষিতত । সেইসময়ত বা কিছু ক্ষেত্ৰত পাহৰি যাও যে আমি কি কৰিছো বা আনক দোষ দি বা সন্মান হানি কৰি নিজৰ চৰিত্ৰ তথা নিজৰ সন্মান নিজে হানি কৰি নিজৰ মানদণ্ড আৰু দক্ষতা ক লঘু কৰি কি বুজাব বিচাৰিছো । উদাহৰণ স্বৰূপে কোনো ব্যক্তি এজনে আমাক মুখ অশ্লীল বাক্য জড়িয়তে আক্ৰমণ কৰিলে আমি সেই ব্যক্তিজনৰ মানসিক দৰে উত্তৰ দিবলৈ গলে নিজৰ সন্মান , দক্ষতা ইত্যাদি সকলো লঘু কৰি সফল ব্যক্তি হিচাপে পিছত আনৰ আগত পৰিচয় দিবলৈ পাৰিম জানো । সেইসময়ত আমি নিৰৱতা অৱলম্বন কৰি আতৰি আহিলে নিজৰ সকলোবোৰ ( জীৱন মূল চাবিকাঠি বা জীৱনৰ লেকাম ডাল ) বাচিব । আৰু তেতিয়া আমি সফলতা অৰ্জন কৰিব পাৰিম। তাকে নকৰি আবেগ গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা দি বিবেক দলিয়াই শিক্ষা মানদণ্ড ক লঘু কৰা বহু উদাহৰণ আজি সমাজত পৰিলক্ষিত । কেইটকা মান হাতত থাকিলে নিজকে ধনী বুলি ভবা গুৰু গোঁসাই ক চিনি নোপোৱা স্বভাৱৰ বাবে সমাজ ব্যৱস্থা কোনো দিশত আগুৱাই গৈছে তাক কোনেও বিশ্লেষণাত্মক দিশে চালি জাৰি যাব ইচ্ছা প্ৰকাশ নকৰাটো বৰ্তমান পৰিস্থিতি পৰিলক্ষিত । আনৰ দোষ খুচৰি ফুৰিবলৈ আমাৰ সমাজত বহুত ব্যক্তি আছে । সেই ব্যক্তি সকলৰ মানসিকতা ই সমাজ ব্যৱস্থা কোন দিশত আগুৱাই নিবলৈ সক্ষম হৈছে এবাৰ চিন্তা কৰিব হল । গতিকে জীৱন চাবিকাঠি বা লেকাম ডাল নিজে ঠিক নকৰিলে সমাজত বহু সমস্যা ই গা কৰি উঠিব সেইটো খাটাং ।

** বাপতি সাহোন ৰঙালী বিহু **"" ঢোলৰ চেৱে চেৱে মনটি ৰঙাই চিফুঙৰ সুৰে হৃদয় জুৰাই আমাৰ মৰমৰ এনাজৰী কৃষ্টিৰ পথাৰত ইজনে সিজনক একতা ডোলেৰে বান্ধো আজি ।"" চতৰ আৰম্ভণি ৰ লগেলগে অসমৰ গ্ৰাম্য জীৱনত নতুন ক চোবা হেপাহত উখলমাখল হৈ পৰে ।তাঁতশাল, বননিত কুলি কেতেকী সুমধুৰ গীত, ঢেঁকী চাপ,পথাৰ সমাৰ , ফুল ফলৰ গোন্ধত চৌদিশে আমোলমোল, বিহুবান ডেকা গাভৰুৱে বিহু গীতত গাই ---- "" বিহু আনন্দীযা বিহু বিনন্দীয়া বিহুটি অসমৰ প্ৰানএনুৱা বিহুটি এৰিব লাগিলে নাথাকে অসমৰ মান । "" এই বিহু শব্দটো "বিষু বা বিষুবণ"ৰ পৰা আহিছে বুলি বহু পণ্ডিত তে মন্তব্য কৰা পৰিলক্ষিত । ডঃ পবন চন্দ্ৰ শ ইকীয়া ""দেউৰী চুতীয়া " ত তথ্য সহকাৰে প্ৰকাশ কৰিছে "" চুতীয়া ভাষাত বিহু ক " বিচু" বুলি কোৱা হয । " বি" মানে অতি আৰু "চু" মানে আনন্দময বুজাই । বিচু শব্দটো অপভ্ৰংশ ই বিহু উৎপত্তি । অন্য হাতে গবেষক ডিম্বেশ্বৰ গগৈ যে মত প্ৰকাশ কৰিছে যে টাই ভাষাৰ "" পযহু"" শব্দ অপভ্ৰংশ হল বিহু । " পয " মানে উৎসৱ আৰু " হু" মানে গৰু মহ ক গা ধোৱা বুজাই ।যিকি নহওঁক কিয় অসমৰ জাতি জনজাতিৰ বাবে বহাগ উৰ্বৰা পথাৰ । হেমাংগ বিশ্বাসে কৈছিল --- "" যি নাই বিহু গীতত সি নাই অসমত । যি নাই অসমত সি নাই বিহুগীতত । অসম আৰু অসমীয়া জনমানসৰ নিভুল দাপোণ এই বিহু ।"" 19শতিকাৰ আগভাগলৈ বিহু উজনি অসমৰ খিলঞ্জীয়াৰ জনগোষ্ঠী সমূহৰ একচেতীয়া সংস্কৃতি আছিল । আহোম স্বৰ্গদেউ সকলৰ পৃষ্ঠপোষকতাত বিহুক অন্য মাত্ৰা প্ৰদান কৰিলে । ( পৰবৰ্তী লেখাত )

** সময়ে কথা কয :: শৈশব ,অতীত, বৰ্তমান আৰু ভৱিষ্যত ***( আত্ম বিশ্লেষণ ) "" বাৰীৰে বগৰী পকি সৰিব আমাৰে মইনা বুটলি খাব ------------------------------------"" আজি এই গীতটি শুনি শৈশৱলৈ মনত পৰি গল । আই কোলাত ওমলৈ ; ককা -আইতা , জেঠাই -পেহী, বৰদেউতা -খুড়া সকলোৱে মৰম ,আদৰৰ মাজত আনন্দ মনে আমি ডাঙৰ হৈছিলো । সন্মান, শ্ৰদ্ধা নৈতিকতাৰ আৰু সামাজিক, সংস্কৃতিৰ পৰম্পৰাগত ৰীতি নীতি ইত্যাদি আদি পাঠ যৌথভাৱে থকা পৰিয়ালৰ পৰাই শিকিব প্ৰযাস কৰিছো । তাৰ পৰিবৰ্তে আজি আমাৰ ব্যস্ততাৰ মাজত (আচলতে নিজা সুবিধা বাবে ) আমিবোৰে পৃথক হৈ যৌথ পৰিয়ালৰ পৰা নিজাকৈ একোটা পৰিয়াল লৈ নিজা পৰিকল্পনা অনুসৰি এটি পৃথক পৰিয়াল সৃষ্টি কৰি বসবাস কৰিবলৈ লোৱা আমাৰ শিশু সকলক যৌথ পৰিয়ালৰ সুবাদৰ পৰা বঞ্চিত কৰি আহিছো । আজি আমি পাশ্চাত্য সভ্যতাৰ সংস্কৃতি গ্ৰহণ কৰি আমাৰ সভ্যতাৰ সংস্কৃতি দলিয়াই আমাৰ শিশুক সেইবোৰ শিক্ষা লাভ কৰিব সুযোগ প্ৰদান কৰা পৰিলক্ষিত । যাৰ বাবে আজি অসমীয়া জাতিটোৰ পৰম্পৰাগত সম্পৰ্ক আৰু সমন্ধ সমুহ লুপ্ত হৈ পৰাও পৰিলক্ষিত । আমাৰ শিশু সকলে পাপা,মামী ,আঙ্কূল ইত্যাদি সমন্ধবোৰ গ্ৰহণ কৰা বাবে তেওঁলোকে আমি মৰমত মতা আই ,পিতা , বৌটি , ইত্যাদি শব্দ বোৰ শুনিলে হাঁহি মাৰি উৰুৱাই দিয়ে । শৈশৱৰ সেই দিনবোৰত আমাৰ চুবুৰীয়া সকলো জাতি ভাষা সমনীয়া সমূহৰ লগত হাঁহি ধেমালি কৰি ডাঙৰ হৈছিলো । সমনীয়া সকলৰ পৰম্পৰা সাহিত্য সংস্কৃতি, ৰীতি নীতি, ধৰ্মীয উৎসব আদিত অংশ গ্ৰহণ কৰি সেইবোৰ শিকিব চেষ্টা কৰি আহিছো । কিন্তু আজি আমাৰ শিশু সকলে সেইবোৰ পৰা আতঁৰি নিজা পৰম্পৰাগত সংস্কৃতিৰ আৰু ধৰ্মীয ৰীতি নীতিক প্ৰাধান্যতা দিযাটো এটি দিশত শুভলক্ষণ যদিও অন্য হাতে ই অশুভ । কাৰণ সকলো ভাষা , সাহিত্য, সংস্কৃতি ধৰ্ম ৰীতি নীতি জড়িয়তে আমি অসমীয়া । যদি আজি আমি সকলোৱে পৃথক পৃথক ভাবে নিজৰ ভাষা ,সাহিত্য সংস্কৃতি ধৰ্মক গুৰুত্ব দি পৃথক পৃথক ভাবে কথাবোৰ চিন্তা কৰো তেতিয়া হযটো এটা সময়ত আমি সকলোৱে নিজক অসমীয়া বুলি পৰিচয দিব নোবাৰিম । এই সকলোবোৰ দিশ বৰ্তমানৰ সময়ত বিশ্লেষণ কৰিবলৈ হল । যিদৰে আমি যৌথ পৰিয়াল আমাৰ সুবিধা বাবে লুপ্ত কৰিলো সেই দৰে আমি আমাৰ সুবিধা বাবে এদিন সকলোৱে আগত নিজক পৰিচয দিয়া অসমীয়া জাতিটো লুপ্ত কৰি স্বতন্ত্ৰ নতুন জাতি হিচাপে পৰিচয দিব লাগিব । আজি আমাৰ শিশু সকলে নিজা জাতি ,জনজাতিৰ আদি বোৰ দাবী কৰি একেলগে বসবাস কৰি অহা আমাৰ চুবুৰীয়া বিভিন্ন জাতি -জনজাতি লোক সকলৰ পৰা আতঁৰি পৃথক ভাবে ক্ষমতা লাভৰ লুভত যি বোকা চটিওৱাৰ ৰাজনৈতিক বাৰ্তাবৰণ প্ৰচাৰত উঠি পৰি লগা পৰিলক্ষিত হৈছে ইয়াৰ পৰা আমি অসমীয়া জাতিটোৰ ভবিষ্যত যে অন্ধকাৰ তাৰ ইংগিত অনুভব কৰিছো । বৰ্তমান সময়ত আমাৰ সমাজখনত আমাৰ শিশু সকলক অতীতৰ সেই পৰম্পৰা সাহিত্য সংস্কৃতি ধৰ্মীয় ৰীতি নীতি মাজত থাকি ডাঙৰ হৈ আমি লাভ কৰা সুবাদ বোৰ দিব প্ৰয়াস কৰিব লাগিব । আমাৰ মাজত পৰস্পৰ সমন্বয়ৰ জড়িত আমাৰ সম্পৰ্ক বোৰৰ মাজত লুকাই থকা অন্তৰ্হিত কথাবোৰ বুজিবলৈ চেষ্টা কৰিব লাগিব । (আগলৈ )

** নিম্নতম মজুৰি , প্ৰাপ্য সুবিধা ইত্যাদি পৰা বঞ্চিত শ্ৰমিক শ্ৰেণী ** ""----------------- মে দিৱসৰ গানে গানে নীলা আকাশৰ তলে দূৰ শ্ৰমিকৰ জয় গানত কাণ পাতি শুনা সেই হেনৰিৰ হাতুৰীৰ সুৰ ।"" অতীতৰ পৰা আজিলৈকে শ্ৰমিক সকলে প্ৰাপ্য সুবিধা বাবে সংগ্ৰাম কৰি আহিছে আৰু সংগ্ৰাম কৰি যাব লাগিব । সংগ্ৰামৰ অবিহনে নিম্নতম মজুৰি, প্ৰাপ্য সুবিধা, ইত্যাদি পৰা সদায শ্ৰমিক সকলক চৰকাৰ ,পুঁজিপতি, মালিক কতৃপক্ষই প্ৰৱঞ্চনা কৰি আছে । ইয়াৰ মূল কাৰণ হল চৰকাৰ পুঁজিপতি, মালিক কতৃপক্ষ আভ্যন্তৰিক বুজা পৰা । চৰকাৰে প্ৰস্তুত কৰা বা প্ৰনয়ন কৰা শ্ৰমিক আইন সমূহ পুঁজিপতি পক্ষত । শ্ৰমিক শ্ৰেণী এ সেই সমুহ ক্ষেত্ৰত প্ৰতিবাদ কৰিব গলে বিভিন্ন সমস্যাৰ সন্মুখীন হোৱা পৰিলক্ষিত । আজি সমাজৰ বিভিন্ন শ্ৰেণীৰ শ্ৰমিক সকলে কৰ্মস্থলীত পাবলগীয়া নিৰাপত্তা সুনিশ্চিত বহু ক্ষেত্ৰত নহয । কাৰণ পুঁজিপতি সকলে ধনৰ বলত সকলো কাগজ পত্ৰ সুবিধা প্ৰদান কৰা কথা উল্লেখ কৰি শ্ৰমিক সকলক সঠিক সময়ত প্ৰৱঞ্চনা কৰা বহু উদাহৰণ বিচাৰিলে পোবা যাব । শ্ৰমিক নিৰাপত্তা সুনিশ্চিত কৰিব বাবে যিকেইখন আচনি চৰকাৰে গ্ৰহণ কৰিছে সেই আচনি সমূহ আজি তাৰিখ লৈকে সকলো শ্ৰমিক অন্তৰ্ভুক্ত কৰিব পৰা নাই । শ্ৰমিকৰ স্বাস্থ্য বীমা আচনি, ভবিষ্যত সুৰক্ষা নিধি আচনি বিষয়ে আজি তাৰিখত বহু শ্ৰমিকে ভাল দৰে নাজানে কাৰণে এইক্ষেত্ৰত শ্ৰমিক সকলে প্ৰতিবাদ কৰিব ভয় কৰা বহু ক্ষেত্ৰত পৰিলক্ষিত । বিশেষকৈ অসমত সংগঠিত বা অসংগঠিত ভাবে বহু শ্ৰমিক আছে যিসকলে কৰ্মচাৰী স্বাস্থ্য বীমা আঁচনিৰ পৰা বঞ্চিত । কাৰণ তেওঁলোকে নাজানে এই আঁচনিৰ জৰিয়তে তেওঁৰ পৰা কৰ্তন কৰা ধন সমুহ চৰকাৰে নিৰ্দিষ্ট শিতানত জমা কৰি স্বাস্থ্য সেবা আগবঢ়োৱা হয । বহু অসংগঠিত শ্ৰমিকে টকা অভাবত কৰ্মচাৰী স্বাস্থ্য বীমা অন্তৰ্ভুক্ত হোবা পিছটো হাত সাবতি বহি এটা সময়ত মৃত্যু হোবা বহু হাজাৰ উদাহৰণ অসমতে পোবা যাব । এইক্ষেত্ৰত চৰকাৰে কৰ্মচাৰী স্বাস্থ্য বীমা অধীনত যিমান পৰিমানৰ চিকিৎসালয়ৰ গঢি তুলিব লাগিছিল সিমান পৰিমাণে কৰিব পৰা নাই । আজি গোলাঘাট জিলা কথা উদাহৰণ হিচাপে যদি লোৱা যায তেন্তে দেখা পোবা যাব গোলাঘাট জিলাত বহু কেইখন ডাঙৰ ডাঙৰ চাহবাগিছাৰ, ইটাভাটা,ক্ষুদ্ৰ উদ্যোগ, নুমলীগড় শোধনাগাৰ ইত্যাদি উপৰিও বহুতো অসংগঠিত শ্ৰমিক আছে তাৰ তুলনাত কৰ্মচাৰী স্বাস্থ্য বীমা অধীনত কেইখন চিকিৎসালয় আছে? হয়তো এই ক্ষেত্ৰত ই এছ আই কতৃপক্ষই কব বিচাৰিব আমাৰ লগত অন্তভূৰ্ক্ত শ্ৰমিকৰ সংখ্যা কম কাৰণে আমি তেনেকৈ স্থায়ী ভাবে চিকিৎসালয়ৰ চিন্তা কৰিব পৰা নাই । এতিয়া প্ৰশ্ন উত্থাপন হব পাৰে যে গোলাঘাট জিলাত শ্ৰমিক সঠিক তথ্য কি ? সঠিক তথ্য জনাপাছত সেই শ্ৰমিক সকলে কিমান সুবিধা পাইছে ইত্যাদি ইত্যাদি বহুতো প্ৰশ্ন উত্থাপন লগে লগে সেইবোৰ সঠিক উত্তৰ আজি কোনেও দিব নোৱাৰে বুলি কলেও ভুল নহব । ইয়াৰ মুখ্য কাৰণ হল সকলো ক্ষেত্ৰতে যোৰা তাপলি মাৰি চৰকাৰে হক বা মালিকে হক চলি আছে । যিকি নহওঁক কিয আজি বিশ্ব ইতিহাসত শ্ৰমেৰে নিজৰ ঘামেৰে দুবেলা দুমুঠি অৰ্জন কৰা লোকসললে ঐক্যবদ্ধ হৈ যি আন্দোলন কৰিছিল সেই আন্দোলনৰ প্ৰথমটো বিজযৰূপে আজি দিনটো অতি গুৰুত্বপূৰ্ণ । আজি সেই শ্ৰমিক সকলক শ্ৰদ্ধা আৰু স্মৰণ কৰি আমি শ্ৰমিক আমাৰ প্ৰাপ্য সুবিধা সমূহ পাবলৈ আৰু জানিবলৈ ঐক্যবদ্ধ হৈ আগবাঢ়ি যাব লাগিব । নহলে আমি সদায আমাৰ বঞ্চিত হব লাগিব ।